Перевод: с латинского на все языки

со всех языков на латинский

divi Vr

  • 1 divum

    sky, open air; sub divo, in the open air

    Latin-English dictionary > divum

  • 2 divus

    dīvus, a, um (v. deus, wie θειος v. θεός), göttlich, von göttlicher Natur, I) adi.: diva parens, Verg.: Ilia diva, Ov.: res divae, Naev.: caro diva, Prud. – II) subst.: A) dīvus, ī, m. = deus, ein Gott, Liv., Hor. u.a.. dīvī, ōrum u. ûm, m., die Götter, Caecil. com. fr., Lucr., Cic. u.a.: ebenso diva, ae, f. = dea, eine Göttin, Liv., Catull. u. Verg. u.a.: verb. divi divaeque, Liv. (s. Weißenb. Liv. 29, 27, 1): übtr., mea diva (v. der Geliebten), Catull. 68, 70. – in der Kaiserzt. divus bloß von den nach ihrem Tode vergötterten Kaisern, divus Iulius (Caesar), Suet.: ders. bloß divus, wie divi genus, v. Oktavian, Verg. Aen. 6, 793. – B) dīvum, ī, n., der freie Himmel, das Freie (s. Varro LL. 5, 96), doch nur in den Beziehungen sub divo (wie sub Iove), Cic., Verg., Nep. u.a. (in den besten Hdschrn. [vorklass.u. archaist. sub diu, s. 1. diūs], s. Zumpt Cic. II. Verr. 1, 51. Wagner Verg. georg. 3, 435 not. cr.): sub divum rapere, Hor. carm. 1, 18, 13. – / arch. Nbf. deivus, Corp. inscr. Lat. 1, 175. 178. 632: devus, Corp. Inscr. Lat. 1, 814 (wo devas arch. = divis). – arch. Nbf. divos, Numm. vet. bei Riccio g. Iul. 52. 58 u.ö. Akk. divom, Corp. inscr. Lat. 1, 697 u. 698; 2, 1963. col. 1, 30 u. col. 2, 1 u. 2. Verg. Aen. 12, 797: Genet. Plur. divom, Plaut. Amph. 1121; aul. 299; merc. 842; rud. prol. 9. Ter. adelph. 746. Lucr. 1, 1 u. 158 ö. Verg. ecl. 3, 73; georg. 1, 238 u.ö. Hor. carm. 1, 2, 25 u. 4, 6, 22; sat. 1, 3, 117. Mart. 12, 77, 4.

    lateinisch-deutsches > divus

  • 3 divus

    dīvus, a, um (v. deus, wie θειος v. θεός), göttlich, von göttlicher Natur, I) adi.: diva parens, Verg.: Ilia diva, Ov.: res divae, Naev.: caro diva, Prud. – II) subst.: A) dīvus, ī, m. = deus, ein Gott, Liv., Hor. u.a.. dīvī, ōrum u. ûm, m., die Götter, Caecil. com. fr., Lucr., Cic. u.a.: ebenso diva, ae, f. = dea, eine Göttin, Liv., Catull. u. Verg. u.a.: verb. divi divaeque, Liv. (s. Weißenb. Liv. 29, 27, 1): übtr., mea diva (v. der Geliebten), Catull. 68, 70. – in der Kaiserzt. divus bloß von den nach ihrem Tode vergötterten Kaisern, divus Iulius (Caesar), Suet.: ders. bloß divus, wie divi genus, v. Oktavian, Verg. Aen. 6, 793. – B) dīvum, ī, n., der freie Himmel, das Freie (s. Varro LL. 5, 96), doch nur in den Beziehungen sub divo (wie sub Iove), Cic., Verg., Nep. u.a. (in den besten Hdschrn. [vorklass.u. archaist. sub diu, s. dius], s. Zumpt Cic. II. Verr. 1, 51. Wagner Verg. georg. 3, 435 not. cr.): sub divum rapere, Hor. carm. 1, 18, 13. – arch. Nbf. deivus, Corp. inscr. Lat. 1, 175. 178. 632: devus, Corp. Inscr. Lat. 1, 814 (wo devas arch. = divis). – arch. Nbf. divos, Numm. vet. bei Riccio g. Iul. 52. 58 u.ö. Akk. divom, Corp. inscr. Lat. 1, 697 u. 698; 2, 1963. col. 1, 30 u. col. 2, 1 u. 2. Verg. Aen. 12, 797: Genet. Plur. divom, Plaut. Amph. 1121; aul. 299; merc. 842; rud. prol. 9. Ter. adelph. 746. Lucr. 1, 1 u. 158 ö. Verg.
    ————
    ecl. 3, 73; georg. 1, 238 u.ö. Hor. carm. 1, 2, 25 u. 4, 6, 22; sat. 1, 3, 117. Mart. 12, 77, 4.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > divus

  • 4 divus

    покойный, блаженной памяти, divi Principes (1. 3 D. 48, 17. 1. 16 C. 9, 9. 1. 3 C. 9, 23); в 1. 14 D. 27, 9 идет речь о Септиме Севере и Антонине Каракалле: divi parentes mei s. nostri (1. 1 C. 2, 41. 1. un. C. 5, 24. 1. 6 C. 6, 21);

    divi fratres Марк Аврелий и Луций Верус (§ 6 J. 1, 25. 1. 6 § 1. 1. 7 D. 1, 8. 1. 3 D. 2, 4. 1. 1 § 1 D. 47, 22. 1. 8 § 1 1. 26. 27 D. 48, 19); также говорится: divae memoriae (1. 23 pr. C. 4, 35. 1. 10 C. 5, 14. 1. 9 C. 5, 17); в 1. 26 C. 5, 16 обозн. divius Imperator - императора, который еще жив, см. divinus s. 4.

    Латинско-русский словарь к источникам римского права > divus

  • 5 Novensiles

    Латинско-русский словарь > Novensiles

  • 6 astrilucus

    astrilūcus, a, um (astrum u. luceo), in den Sternen leuchtend, -thronend, divi (Ggstz. divi ruricolae und fluctigenae), Mart. Cap. 9. § 889.

    lateinisch-deutsches > astrilucus

  • 7 declaro

    dēclāro, āre, āvi, ātum - tr. - [st2]1 [-] rendre clair, rendre visible. [st2]2 [-] montrer, manifester, faire voir, mettre en évidence, déceler. [st2]3 [-] nommer, annoncer officiellement, proclamer, désigner. [st2]4 [-] rendre clair pour l'esprit, montrer, faire connaître, dévoiler, prouver. [st2]5 [-] exprimer, signifier. [st2]6 [-] rendre célèbre.    - praesentiam divi suam declarant, Cic. N: D. 2, 2, 6: les dieux donnent des signes de leur présence.    - dentibus senecta declaratur, Plin. 8, 32, 50, § 116: leur vieillesse se connaît aux dents.    - declarare aliquem consulem, Cic.: proclamer qqn consul.    - res futuras declarare, Cic. Div. 1, 1, 2: dévoiler l'avenir.    - hominem catum eum esse declaramus, Plaut. Ps. 2, 3: nous disons clairement que c'est un homme rusé.    - declaravit quanti me faceret, Cic. Att. 6, 1, 10: il a fait voir combien il m'estimait.    - ut ratio declarat eorum, qui, etc., Lucr. 5, 693: comme le montre le plan de ceux qui...
    * * *
    dēclāro, āre, āvi, ātum - tr. - [st2]1 [-] rendre clair, rendre visible. [st2]2 [-] montrer, manifester, faire voir, mettre en évidence, déceler. [st2]3 [-] nommer, annoncer officiellement, proclamer, désigner. [st2]4 [-] rendre clair pour l'esprit, montrer, faire connaître, dévoiler, prouver. [st2]5 [-] exprimer, signifier. [st2]6 [-] rendre célèbre.    - praesentiam divi suam declarant, Cic. N: D. 2, 2, 6: les dieux donnent des signes de leur présence.    - dentibus senecta declaratur, Plin. 8, 32, 50, § 116: leur vieillesse se connaît aux dents.    - declarare aliquem consulem, Cic.: proclamer qqn consul.    - res futuras declarare, Cic. Div. 1, 1, 2: dévoiler l'avenir.    - hominem catum eum esse declaramus, Plaut. Ps. 2, 3: nous disons clairement que c'est un homme rusé.    - declaravit quanti me faceret, Cic. Att. 6, 1, 10: il a fait voir combien il m'estimait.    - ut ratio declarat eorum, qui, etc., Lucr. 5, 693: comme le montre le plan de ceux qui...
    * * *
        Declaro, declaras, pen. prod. declarare. Cic. Rendre clere une chose qui paravant estoit obscure, Declarer.
    \
        Luculentam plagam accepit, vt declarat cicatrix. Cic. Comme monstre la cicatrice.
    \
        Declarant gaudia vultu. Catul. Ils monstrent.
    \
        Victorem declarat. Virgil. Il proclame qu'il a gaigné la victoire.
    \
        Volatibus auium res futuras declarari. Cicero. Estre donnees à congnoistre.
    \
        Non solum homines, sed etiam verba et vocabula declarare dicuntur. Cic. Nullum verbum inueniri potest, quod magis idem declaret Latine. Qui signifie.

    Dictionarium latinogallicum > declaro

  • 8 genialis

    gĕnĭālis, e [genius] [st1]1 [-] relatif à la naisssance, relatif au mariage, conjugal, nuptial.    - (lectus) genialis: lit nuptial (placé dans l'atrium et consacré aux génies des mariés).    - plur. neutre gĕnĭālĭa: lit nuptial. --- Arn. 4, 25.    - genialis praeda, puellae, Ov. A. A. 1, 125: jeunes filles, proie destinée au lit nuptial. [st1]2 [-] propice au bon génie, de fête, de plaisir, de réjouissance.    - genialis dies, Juv. 4, 66: jour de fête.    - genialis agatur iste dies, Juv. 4, 66: que ce jour soit le jour de ton génie (= en ce jour, accorde-toi du bon temps).    - invitat genialis hiems curasque resolvit, Virg. G. 1, 302: l'hiver, [propice au bon génie] = source de joie, régale (les agriculteurs) et les délivre de leurs soucis.    - platanus genialis, Ov. M. 10, 95: platane qui abrite les festivités.    - geniales divi: les dieux des festins (Bacchus et Cérès). --- Stat. Th. 12, 618; cf. Paul. ex Fest. p. 95.    - vultu geniali, Apul. M. 11: avec un visage joyeux. [st1]3 [-] fertile, fécond.    - genialia arva, Ov. Am. 2, 13, 7: champs fertiles. --- Plin. 17, 53.
    * * *
    gĕnĭālis, e [genius] [st1]1 [-] relatif à la naisssance, relatif au mariage, conjugal, nuptial.    - (lectus) genialis: lit nuptial (placé dans l'atrium et consacré aux génies des mariés).    - plur. neutre gĕnĭālĭa: lit nuptial. --- Arn. 4, 25.    - genialis praeda, puellae, Ov. A. A. 1, 125: jeunes filles, proie destinée au lit nuptial. [st1]2 [-] propice au bon génie, de fête, de plaisir, de réjouissance.    - genialis dies, Juv. 4, 66: jour de fête.    - genialis agatur iste dies, Juv. 4, 66: que ce jour soit le jour de ton génie (= en ce jour, accorde-toi du bon temps).    - invitat genialis hiems curasque resolvit, Virg. G. 1, 302: l'hiver, [propice au bon génie] = source de joie, régale (les agriculteurs) et les délivre de leurs soucis.    - platanus genialis, Ov. M. 10, 95: platane qui abrite les festivités.    - geniales divi: les dieux des festins (Bacchus et Cérès). --- Stat. Th. 12, 618; cf. Paul. ex Fest. p. 95.    - vultu geniali, Apul. M. 11: avec un visage joyeux. [st1]3 [-] fertile, fécond.    - genialia arva, Ov. Am. 2, 13, 7: champs fertiles. --- Plin. 17, 53.
    * * *
        Genialis, et hoc geniale, pen. pro. Quod pertinet ad genium. Bella genialia. Stat. Noises esmeues au banquet apres avoir faict grand chere.
    \
        Genialis copia pecudum. Plin. Fertile, Feconde.
    \
        Genialis dies. Iuuen. Un jour addonné à volupté et à tout plaisir.
    \
        Festum geniale. Ouid. Où on fait grand chere.
    \
        Genialis hyems. Virgil. En laquelle on fait grand chere.
    \
        Iura genialia. Stat. Droicts et loix de mariage.
    \
        Genialis musa. Ouid. Qui devise des choses plaisantes à nature.
    \
        Praeda genialis. Ouid. Fille ravie pour en faire son plaisir.
    \
        Rus geniale. Ouid. Plein de plaisir et recreation.
    \
        Genialis torus suie lectus. Virg. Cic. Le lict de l'espousee, et aussi le lict où couchent le mari et la femme ensemble.

    Dictionarium latinogallicum > genialis

  • 9 sepono

    sepōno, ĕre, pŏsŭi, pŏsĭtum - tr. - [st2]1 [-] placer à l'écart, séparer, isoler. [st2]2 [-] mettre de côté, mettre à part, mettre en réserve, réserver, ménager, destiner (aux autres ou à soi-même), choisir, prélever. [st2]3 [-] exclure, écarter, reléguer, bannir, exiler. [st2]4 [-] séparer, distinguer, discerner.    - postquam pugnari placitum, interesse pugnae imperatorem an seponi melius foret, dubitavere, Tac. H. 2, 33: après qu'on eut décidé de combattre, on se demanda s'il valait mieux que l'empereur y participât ou qu'il se ménageât.    - de mille sagittis unam seposuit, Ov. M. 5: entre mille flèches (l'Amour) en choisit une.    - seponere primitias magno Jovi, Ov. Fast. 3: réserver les prémices pour le grand Jupiter.    - seponere sibi ad aliquam rem tempus, Cic. Or. 42: se ménager du temps pour qqch.    - in provinciam Lusitaniam specie legationis seposuit, Tac. H. 1: il le relégua dans la province de Lusitanie sous prétexte de lui en donner le gouvernement.    - quod temporis hortorum curae seponitur, Tac. An. 14: le temps qui est destiné au soin des jardins.    - principatum divi Nervae senectuti seposui, Tac. H. 1: j'ai réservé pour mes vieux jours le principat du divin Nerva.    - rem ab re seponere: séparer une chose d'une autre.    - scimus inurbanum lepido seponere dicto, Hor. P. 273: nous savons distinguer une expression grossière d'une expression raffinée.
    * * *
    sepōno, ĕre, pŏsŭi, pŏsĭtum - tr. - [st2]1 [-] placer à l'écart, séparer, isoler. [st2]2 [-] mettre de côté, mettre à part, mettre en réserve, réserver, ménager, destiner (aux autres ou à soi-même), choisir, prélever. [st2]3 [-] exclure, écarter, reléguer, bannir, exiler. [st2]4 [-] séparer, distinguer, discerner.    - postquam pugnari placitum, interesse pugnae imperatorem an seponi melius foret, dubitavere, Tac. H. 2, 33: après qu'on eut décidé de combattre, on se demanda s'il valait mieux que l'empereur y participât ou qu'il se ménageât.    - de mille sagittis unam seposuit, Ov. M. 5: entre mille flèches (l'Amour) en choisit une.    - seponere primitias magno Jovi, Ov. Fast. 3: réserver les prémices pour le grand Jupiter.    - seponere sibi ad aliquam rem tempus, Cic. Or. 42: se ménager du temps pour qqch.    - in provinciam Lusitaniam specie legationis seposuit, Tac. H. 1: il le relégua dans la province de Lusitanie sous prétexte de lui en donner le gouvernement.    - quod temporis hortorum curae seponitur, Tac. An. 14: le temps qui est destiné au soin des jardins.    - principatum divi Nervae senectuti seposui, Tac. H. 1: j'ai réservé pour mes vieux jours le principat du divin Nerva.    - rem ab re seponere: séparer une chose d'une autre.    - scimus inurbanum lepido seponere dicto, Hor. P. 273: nous savons distinguer une expression grossière d'une expression raffinée.
    * * *
        Sepono, seponis, pen. prod. seposui, sepositum, pen. corr. seponere. Mettre à part, ou à l'escart.
    \
        Graeci seposuerunt a caeteris dictionibus eam partem dicendi, quae, etc. Cic. Ils ont separé et osté d'avec, etc.
    \
        Seponere pecuniam in aedificationem. Liu. Mettre à part pour employer en edifices.
    \
        Seponere sibi tempus ad rem aliquam. Cic. Reserver, Prendre loisir pour faire quelque chose.
    \
        Onus tutum coniugii seponere. Lucan. Mettre sa femme en quelque lieu seur pour eviter les dangers de la guerre.
    \
        Scimus inurbanum lepido seponere dicto. Horat. Nous scavons separer un dict et parler rustique et inelegant arriere du civil et elegant, Nous scavons distinguer entre elegance et inelegance, Nous congnoissons bien quand on parle bien ou mal.
    \
        Fontis sepositi aquam quaerere. Propert. D'une fontaine qui est à l'escart.
    \
        Sepositus. Martial. Qui est arriere des autres, Reculé, Loingtain.

    Dictionarium latinogallicum > sepono

  • 10 astrilucus

    astrilūcus, a, um (astrum u. luceo), in den Sternen leuchtend, -thronend, divi (Ggstz. divi ruricolae und fluctigenae), Mart. Cap. 9. § 889.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > astrilucus

  • 11 epistula

    письмо, документ а) частных лиц (1. 2 pr. D. 2, 14), (1. 1 § 1 D. 17, 1), procurator constitutus per epist (1. 1 § 1 D. 3, 3), negotium contrahere per epist (l. 2 § 2 D. 44, 7); (1. 6 pr. D. 36, 1), sponsalia constituere per epist (1. 18 D. 23, 1);

    manumissio per epist. (§ 1 J. 1. 5);

    assignare per epist (1. 7 D. 38, 4). donare per epist. (1. 77 D. 6, 1);

    epist. donationis praediorum (1. 77 § 26 D. 31); (1. 14 § 17 D. 47, 2); иногда = codicillus, apud veteres legata talia fuere: quantum ei per epist. scripsero - heres dato (1. 38 D. 35, 1); (1. 75 pr. D. 36, 1); (1. 37 § 3 D. 32);

    codicilli et fideicommiss epistulle iure scriptae (1. 7 C. 6, 22); расписка, квитанция, chirographum (1. 47 § 1. 1 52 pr. D 2, 14. 1. 5 § 3. 1. 24 D. 13, 5. 1. 20 D. 14, 3. 1. 24. 26 § 2. 1. 28 D. 16, 3. 1. 34 pr. D. 17, 1. 1. 61 § 1 D. 44, 7);

    b) письмо начальства, epist. missa alicui a magistratibus patriae suae (1. 36 pr. D. 50, 1);

    epist. eorum, qui quasi damnatos ad Praesidem remiserint - elogium см. 2 (1. 6 pr. D. 48, 3); в 1. 2 C. 12, 46. 1. 1 C. 12, 47- epist. обозначает: отставка, c) императорский рескрипт (1. 1 § 1 D. 1, 4);

    candidati Principis, qui epistulas eius in Senatu legunt (1. 1 § 4 D. 1, 13);

    scrinium epistularum (1. 1. 3. 4. 11 C. 12, 19. cf. 1. 30. 7, 63); (1. 3 § 1 D. 22, 5); (§ 4 J. 3, 20 cf. 1. 26 D. 46, 1. 1. 3 D. 4, 18). О друг. рескринте Адриана упоминают 1 3 § 3 D. 43, 4. 1. 13 § 5 D. 49, 14);

    epist. divi Severi ad Fabium Ghilonem, Praef. urbi (1. 1 D. 1, 12. 1. 8 § 5 D. 48, 19. 1. 6 § 1 D. 48, 22). О рескриптах Севера и Каракаллы ср. (1. 6 § 3 D. 1. 16 1 16. § 1 D. 39. 4);

    generalis eptst. div Marci et Commodi (l. 1 § 2 D. 11, 4);

    epist divi pii (1. 9 § 5 D. 22, 6), div. fratrum (1. 4 pr. D. 40,1. 1. 14 § 1 D. 49, 1);

    d) мнение юриста в форме письма, epist. Neratii ad Aristonem (1. 19 § 2 D. 19, 2); (1. 12 § 35. 43 D. 33, 7).

    Латинско-русский словарь к источникам римского права > epistula

  • 12 dīvus

        dīvus ī ( gen plur. dīvōm or dīvūm; rarely dīvōrum), m    [1 divus], a god, deity, divine being: is divus (i. e. Apollo), L.: Dive, quem, etc., H.: Mortalin' decuit violari volnere divum? V.: boni divi, H.: praesentīs cognoscere divos, V.: divōm pater atque hominum rex, V.: pro divōm fidem, T.: praesens, a god among men, H.
    * * *
    I
    diva -um, -, divissimus -a -um ADJ
    divine; blessed, saint (Latham)
    II

    Latin-English dictionary > dīvus

  • 13 bellum

    bellum (ante-class. and poet. duel-lum), i, n. [Sanscr. dva, dvi, dus; cf. Germ. zwei; Engl. two, twice; for the change from initial du- to b-, cf. bis for duis, and v. the letter B, and Varr. L. L. 5, § 73 Mull.; 7, § 49 ib.], war.
    I.
    Form duellum: duellum, bellum, videlicet quod duabus partibus de victoria contendentibus dimicatur. Inde est perduellis, qui pertinaciter retinet bellum, Paul. ex Fest. p. 66, 17 Mull.:

    bellum antea duellum vocatum eo quod duae sunt dimicantium partes... Postea mutata littera dictum bellum,

    Isid. Orig. 18, 1, 9: hos pestis necuit, pars occidit illa duellis, Enn. ap. Prisc. p. 9, 861 P. (Ann. v. 549 Vahl.):

    legiones reveniunt domum Exstincto duello maximo atque internecatis hostibus,

    Plaut. Am. 1, 1, 35:

    quae domi duellique male fecisti,

    id. As. 3, 2, 13.—So in archaic style, or in citations from ancient documents:

    quique agent rem duelli,

    Cic. Leg. 2, 8, 21:

    aes atque ferrum, duelli instrumenta,

    id. ib. 2, 18, 45 (translated from the Platonic laws):

    puro pioque duello quaerendas (res) censeo,

    Liv. 1, 32, 12 (quoted from ancient transactions); so,

    quod duellum populo Romano cum Carthaginiensi est,

    id. 22, 10, 2:

    victoriaque duelli populi Romani erit,

    id. 23, 11, 2:

    si duellum quod cum rege Antiocho sumi populus jussit,

    id. 36, 2, 2;

    and from an ancient inscription' duello magno dirimendo, etc.,

    id. 40, 52, 5.— Poet.:

    hic... Pacem duello miscuit,

    Hor. C. 3, 5, 38:

    cadum Marsi memorem duelli,

    id. ib. 3, 14, 18:

    vacuum duellis Janum Quirini clausit,

    id. ib. 4, 15, 8; cf. id. Ep. 1, 2, 7; 2, 1, 254; 2, 2, 98; Ov. F. 6, 201; Juv. 1, 169— [p. 227]
    II.
    Form bellum.
    A.
    War, warfare (abstr.), or a war, the war (concr.), i.e. hostilities between two nations (cf. tumultus).
    1.
    Specifying the enemy.
    a.
    By adjj. denoting the nation:

    omnibus Punicis Siciliensibusque bellis,

    Cic. Verr. 2, 5, 47, § 124:

    aliquot annis ante secundum Punicum bellum,

    id. Ac. 2, 5, 13:

    Britannicum bellum,

    id. Att. 4, 16, 13:

    Gallicum,

    id. Prov. Cons. 14, 35:

    Germanicum,

    Caes. B. G. 3, 28:

    Sabinum,

    Liv. 1, 26, 4:

    Parthicum,

    Vell. 2, 46, 2;

    similarly: bellum piraticum,

    the war against the pirates, Vell. 2, 33, 1.—Sometimes the adj. refers to the leader or king of the enemy:

    Sertorianum bellum,

    Cic. Phil. 11, 8, 18:

    Mithridaticum,

    id. Imp. Pomp. 3, 7:

    Jugurthinum,

    Hor. Epod. 9, 23; Vell. 2, 11, 1;

    similarly: bellum regium,

    the war against kings, Cic. Imp. Pomp. 17, 50. —Or it refers to the theatre of the war:

    bellum Africanum, Transalpinum,

    Cic. Imp. Pomp. 10, 28:

    Asiaticum,

    id. ib. 22, 64:

    Africum,

    Caes. B. C. 2, 32 fin.:

    Actiacum,

    Vell. 2, 86, 3:

    Hispaniense,

    id. 2, 55, 2.—
    b.
    With gen. of the name of the nation or its leader: bellum Latinorum, the Latin war, i. e. against the Latins, Cic. N. D. 2, 2, 6:

    Venetorum,

    Caes. B. G. 3, 16:

    Helvetiorum,

    id. ib. 1, 40 fin.;

    1, 30: Ambiorigis,

    id. ib. 6, 29, 4:

    Pyrrhi, Philippi,

    Cic. Phil. 11, 7, 17:

    Samnitium,

    Liv. 7, 29, 2.—
    c.
    With cum and abl. of the name.
    (α).
    Attributively:

    cum Jugurtha, cum Cimbris, cum Teutonis bellum,

    Cic. Imp. Pomp. 20, 60:

    belli causa cum Samnitibus,

    Liv. 7, 29, 3:

    hunc finem bellum cum Philippo habuit,

    id. 33, 35, 12:

    novum cum Antiocho instabat bellum,

    id. 36, 36, 7; cf. id. 35, 40, 1; 38, 58, 8; 39, 1, 8; 44, 14, 7.—
    (β).
    With cum dependent on the verb:

    quia bellum Aetolis esse dixi cum Aliis,

    Plaut. Capt. prol. 59:

    novi consules... duo bella habuere... alterum cum Tiburtibus,

    Liv. 7, 17, 2; esp. with gero, v. 2. b. a infra.—
    d.
    With adversus and acc. of the name.
    (α).
    Attributively:

    bellum adversus Philippum,

    Liv. 31, 1, 8:

    bellum populus adversus Vestinos jussit,

    id. 8, 29, 6.—
    (β).
    With adversus dependent on the verb: quod homines populi Hermunduli adversus populum Romanum bellum fecere, Cincius ap. Gell. 16, 14, 1: nos pro vobis bellum suscepimus adversus Philippum. Liv. 31, 31, 18:

    ut multo acrius adversus duos quam adversus unum pararet bellum,

    id. 45, 11, 8:

    bellum quod rex adversus Datamem susceperat,

    Nep. Dat. 8, 5.—
    e.
    With contra and acc.:

    cum bellum nefarium contra aras et focos, contra vitam fortunasque nostras... non comparari, sed geri jam viderem,

    Cic. Phil. 3, 1, 1:

    causam belli contra patriam inferendi,

    id. ib. 2, 22, 53.—
    f.
    With in and acc. (very rare):

    Athenienses in Peloponnesios sexto et vicesimo anno bellum gerentes,

    Nep. Lys. 1, 1.—
    g.
    With inter and acc.:

    hic finis belli inter Romanos ac Persea fuit,

    Liv. 45, 9, 2.—
    h.
    With apud and acc.:

    secutum est bellum gestum apud Mutinam,

    Nep. Att. 9, 1.—
    k.
    With dat. of the enemy after inferre and facere, v. 2. a. k infra.—
    2.
    With verbs.
    a.
    Referring to the beginning of the war.
    (α).
    Bellum movere or commovere, to bring about, stir up a war:

    summa erat observatio in bello movendo,

    Cic. Off. 1, 11, 37:

    bellum commotum a Scapula,

    id. Fam. 9, 13, 1:

    nuntiabant alii... in Apulia servile bellum moveri,

    Sall. C. 30, 2:

    is primum Volscis bellum in ducentos amplius... annos movit,

    Liv. 1, 53, 2:

    insequenti anno Veiens bellum motum,

    id. 4, 58, 6:

    dii pium movere bellum,

    id. 8, 6, 4; cf. Verg. A. 10, 627; id. G. 1, 509; so,

    concitare,

    Liv. 7, 27, 5; and ciere ( poet.), Verg. A. 1, 541; 6, 829; 12, 158.—
    (β).
    Bellum parare, comparare, apparare, or se praeparare bello, to prepare a war, or for a war:

    cum tam pestiferum bellum pararet,

    Cic. Att. 9, 13, 3:

    bellum utrimque summopere parabatur,

    Liv. 1, 23, 1; cf. id. 45, 11, 8 (v. II. A. 1. d. b supra); Nep. Hann. 2, 6; Quint. 12, 3, 5; Ov. M. 7, 456; so,

    parare alicui,

    Nep. Alcib. 9, 5:

    bellum terra et mari comparat,

    Cic. Att. 10, 4, 3:

    tantum bellum... Cn. Pompeius extrema hieme apparavit, ineunte vere suscepit, media aestate confecit,

    id. Imp. Pomp. 12, 3, 5:

    bellum omnium consensu apparari coeptum,

    Liv. 4, 55, 7:

    numquam imperator ita paci credit, ut non se praeparet bello,

    Sen. Vit. Beat. 26, 2.—
    (γ).
    Bellum differre, to postpone a war:

    nec jam poterat bellum differri,

    Liv. 2, 30, 7:

    mors Hamilcaris et pueritia Hannibalis distulerunt bellum,

    id. 21, 2, 3; cf. id. 5, 5, 3.—
    (δ).
    Bellum sumere, to undertake, begin a war (not in Caesar):

    omne bellum sumi facile, ceterum aegerrume desinere,

    Sall. J. 83, 1:

    prius tamen omnia pati decrevit quam bellum sumere,

    id. ib. 20, 5:

    de integro bellum sumit,

    id. ib. 62, 9:

    iis haec maxima ratio belli sumendi fuerat,

    Liv. 38, 19, 3:

    sumi bellum etiam ab ignavis, strenuissimi cujusque periculo geri,

    Tac. H. 4, 69; cf. id. A. 2, 45; 13, 34; 15, 5; 15, 7; id. Agr. 16.—
    (ε).
    Bellum suscipere (rarely inire), to undertake, commence a war, join in a war:

    bellum ita suscipiatur ut nihil nisi pax quaesita videatur,

    Cic. Off. 1, 23, 80:

    suscipienda quidem bella sunt ob eam causam ut, etc.,

    id. ib. 1, 11, 35:

    judicavit a plerisque ignoratione... bellum esse susceptum,

    join, id. Marcell. 5, 13; id. Imp. Pomp. 12, 35 (v. supra):

    cum avertisset plebem a suscipiendo bello,

    undertaking, Liv. 4, 58, 14:

    senatui cum Camillo agi placuit ut bellum Etruscum susciperet,

    id. 6, 9, 5:

    bella non causis inita, sed ut eorum merces fuit,

    Vell. 2, 3, 3.—
    (ζ).
    Bellum consentire = bellum consensu decernere, to decree a war by agreement, to ratify a declaration of war (rare):

    consensit et senatus bellum,

    Liv. 8, 6, 8:

    bellum erat consensum,

    id. 1, 32, 12.—
    (η).
    Bellum alicui mandare, committere, decernere, dare, gerendum dare, ad aliquem deferre, or aliquem bello praeficere, praeponere, to assign a war to one as a commander, to give one the chief command in a war:

    sed ne tum quidem populus Romanus ad privatum detulit bellum,

    Cic. Phil. 11, 8, 18:

    populus Romanus consuli... bellum gerendum dedit,

    id. ib.:

    cur non... eidem... hoc quoque bellum regium committamus?

    id. Imp. Pomp. 17, 50:

    Camillus cui id bellum mandatum erat,

    Liv. 5, 26, 3:

    Volscum bellum M. Furio extra ordinem decretum,

    id. 6, 22, 6:

    Gallicum bellum Popilio extra ordinem datum,

    id. 7, 23, 2:

    quo die a vobis maritimo bello praepositus est imperator,

    Cic. Imp. Pomp. 15, 44:

    cum ei (bello) imperatorem praeficere possitis, in quo sit eximia belli scientia,

    id. ib. 16, 49:

    hunc toti bello praefecerunt,

    Caes. B. G. 5, 11 fin.:

    alicui bellum suscipiendum dare,

    Cic. Imp. Pomp. 19, 58:

    bellum administrandum permittere,

    id. ib. 21, 61.—
    (θ).
    Bellum indicere alicui, to declare war against (the regular expression; coupled with facere in the ancient formula of the pater patratus), also bellum denuntiare: ob eam rem ego... populo Hermundulo... bellum (in)dico facioque, Cincius ap. Gell. 16, 14, 1:

    ob eam rem ego populusque Romanus populis... Latinis bellum indico facioque,

    Liv. 1, 32, 13:

    Corinthiis bellum indicamus an non?

    Cic. Inv. 1, 12, 17:

    ex quo intellegi potest, nullum bellum esse justum nisi quod aut rebus repetitis geratur, aut denuntiatum ante sit et indictum,

    id. Off. 1, 11, 36; id. Rep. 3, 23, 35:

    bellum indici posse existimabat,

    Liv. 1, 22, 4:

    ni reddantur (res) bellum indicere jussos,

    id. 1, 22, 6:

    ut... nec gererentur solum sed etiam indicerentur bella aliquo ritu, jus... descripsit quo res repetuntur,

    id. 1, 32, 5; cf. id. 1, 32, 9; 2, 18, 11; 2, 38, 5; Verg. A. 7, 616.—
    (κ).
    Bellum inferre alicui (cf. contra aliquem, 1. e. supra; also bellum facere; absol., with dat., or with cum and abl.), to begin a war against ( with), to make war on:

    Denseletis nefarium bellum intulisti,

    Cic. Pis. 34, 84:

    ei civitati bellum indici atque inferri solere,

    id. Verr. 2, 1, 31, § 79:

    qui sibi Galliaeque bellum intulissent,

    Caes. B. G. 4, 16; Nep. Them. 2, 4; Verg. A. 3, 248:

    bellumne populo Romano Lampsacena civitas facere conabatur?

    Cic. Verr. 2, 1, 31, § 79:

    bellum patriae faciet,

    id. Mil. 23, 63; id. Cat. 3, 9, 22:

    civitatem Eburonum populo Romano bellum facere ausam,

    Caes. B. G. 5, 28; cf. id. ib. 7, 2;

    3, 29: constituit bellum facere,

    Sall. C. 26, 5; 24, 2:

    occupant bellum facere,

    they are the first to begin the war, Liv. 1, 14, 4:

    ut bellum cum Priscis Latinis fieret,

    id. 1, 32, 13:

    populus Palaepolitanis bellum fieri jussit,

    id. 8, 22, 8; cf. Nep. Dion, 4, 3; id. Ages. 2, 1.— Coupled with instruere, to sustain a war:

    urbs quae bellum facere atque instruere possit,

    Cic. Agr. 2, 28, 77.—Bellum facere had become obsolete at Seneca's time, Sen. Ep. 114, 17.—
    (λ).
    Bellum oritur or exoritur, a war begins:

    subito bellum in Gallia ex, ortum est,

    Caes. B. G. 3, 7:

    aliud multo propius bellum ortum,

    Liv. 1, 14, 4:

    Veiens bellum exortum,

    id. 2, 53, 1.—

    bellum

    (ante-class. and poet.

    duel-lum

    ), i, n. [Sanscr. dva, dvi, dus; cf. Germ. zwei; Engl. two, twice; for the change from initial du- to b-, cf. bis for duis, and v. the letter B, and Varr. L. L. 5, § 73 Mull.; 7, § 49 ib.], war.
    I.
    Form duellum: duellum, bellum, videlicet quod duabus partibus de victoria contendentibus dimicatur. Inde est perduellis, qui pertinaciter retinet bellum, Paul. ex Fest. p. 66, 17 Mull.:

    bellum antea duellum vocatum eo quod duae sunt dimicantium partes... Postea mutata littera dictum bellum,

    Isid. Orig. 18, 1, 9: hos pestis necuit, pars occidit illa duellis, Enn. ap. Prisc. p. 9, 861 P. (Ann. v. 549 Vahl.):

    legiones reveniunt domum Exstincto duello maximo atque internecatis hostibus,

    Plaut. Am. 1, 1, 35:

    quae domi duellique male fecisti,

    id. As. 3, 2, 13.—So in archaic style, or in citations from ancient documents:

    quique agent rem duelli,

    Cic. Leg. 2, 8, 21:

    aes atque ferrum, duelli instrumenta,

    id. ib. 2, 18, 45 (translated from the Platonic laws):

    puro pioque duello quaerendas (res) censeo,

    Liv. 1, 32, 12 (quoted from ancient transactions); so,

    quod duellum populo Romano cum Carthaginiensi est,

    id. 22, 10, 2:

    victoriaque duelli populi Romani erit,

    id. 23, 11, 2:

    si duellum quod cum rege Antiocho sumi populus jussit,

    id. 36, 2, 2;

    and from an ancient inscription' duello magno dirimendo, etc.,

    id. 40, 52, 5.— Poet.:

    hic... Pacem duello miscuit,

    Hor. C. 3, 5, 38:

    cadum Marsi memorem duelli,

    id. ib. 3, 14, 18:

    vacuum duellis Janum Quirini clausit,

    id. ib. 4, 15, 8; cf. id. Ep. 1, 2, 7; 2, 1, 254; 2, 2, 98; Ov. F. 6, 201; Juv. 1, 169— [p. 227]
    II.
    Form bellum.
    A.
    War, warfare (abstr.), or a war, the war (concr.), i.e. hostilities between two nations (cf. tumultus).
    1.
    Specifying the enemy.
    a.
    By adjj. denoting the nation:

    omnibus Punicis Siciliensibusque bellis,

    Cic. Verr. 2, 5, 47, § 124:

    aliquot annis ante secundum Punicum bellum,

    id. Ac. 2, 5, 13:

    Britannicum bellum,

    id. Att. 4, 16, 13:

    Gallicum,

    id. Prov. Cons. 14, 35:

    Germanicum,

    Caes. B. G. 3, 28:

    Sabinum,

    Liv. 1, 26, 4:

    Parthicum,

    Vell. 2, 46, 2;

    similarly: bellum piraticum,

    the war against the pirates, Vell. 2, 33, 1.—Sometimes the adj. refers to the leader or king of the enemy:

    Sertorianum bellum,

    Cic. Phil. 11, 8, 18:

    Mithridaticum,

    id. Imp. Pomp. 3, 7:

    Jugurthinum,

    Hor. Epod. 9, 23; Vell. 2, 11, 1;

    similarly: bellum regium,

    the war against kings, Cic. Imp. Pomp. 17, 50. —Or it refers to the theatre of the war:

    bellum Africanum, Transalpinum,

    Cic. Imp. Pomp. 10, 28:

    Asiaticum,

    id. ib. 22, 64:

    Africum,

    Caes. B. C. 2, 32 fin.:

    Actiacum,

    Vell. 2, 86, 3:

    Hispaniense,

    id. 2, 55, 2.—
    b.
    With gen. of the name of the nation or its leader: bellum Latinorum, the Latin war, i. e. against the Latins, Cic. N. D. 2, 2, 6:

    Venetorum,

    Caes. B. G. 3, 16:

    Helvetiorum,

    id. ib. 1, 40 fin.;

    1, 30: Ambiorigis,

    id. ib. 6, 29, 4:

    Pyrrhi, Philippi,

    Cic. Phil. 11, 7, 17:

    Samnitium,

    Liv. 7, 29, 2.—
    c.
    With cum and abl. of the name.
    (α).
    Attributively:

    cum Jugurtha, cum Cimbris, cum Teutonis bellum,

    Cic. Imp. Pomp. 20, 60:

    belli causa cum Samnitibus,

    Liv. 7, 29, 3:

    hunc finem bellum cum Philippo habuit,

    id. 33, 35, 12:

    novum cum Antiocho instabat bellum,

    id. 36, 36, 7; cf. id. 35, 40, 1; 38, 58, 8; 39, 1, 8; 44, 14, 7.—
    (β).
    With cum dependent on the verb:

    quia bellum Aetolis esse dixi cum Aliis,

    Plaut. Capt. prol. 59:

    novi consules... duo bella habuere... alterum cum Tiburtibus,

    Liv. 7, 17, 2; esp. with gero, v. 2. b. a infra.—
    d.
    With adversus and acc. of the name.
    (α).
    Attributively:

    bellum adversus Philippum,

    Liv. 31, 1, 8:

    bellum populus adversus Vestinos jussit,

    id. 8, 29, 6.—
    (β).
    With adversus dependent on the verb: quod homines populi Hermunduli adversus populum Romanum bellum fecere, Cincius ap. Gell. 16, 14, 1: nos pro vobis bellum suscepimus adversus Philippum. Liv. 31, 31, 18:

    ut multo acrius adversus duos quam adversus unum pararet bellum,

    id. 45, 11, 8:

    bellum quod rex adversus Datamem susceperat,

    Nep. Dat. 8, 5.—
    e.
    With contra and acc.:

    cum bellum nefarium contra aras et focos, contra vitam fortunasque nostras... non comparari, sed geri jam viderem,

    Cic. Phil. 3, 1, 1:

    causam belli contra patriam inferendi,

    id. ib. 2, 22, 53.—
    f.
    With in and acc. (very rare):

    Athenienses in Peloponnesios sexto et vicesimo anno bellum gerentes,

    Nep. Lys. 1, 1.—
    g.
    With inter and acc.:

    hic finis belli inter Romanos ac Persea fuit,

    Liv. 45, 9, 2.—
    h.
    With apud and acc.:

    secutum est bellum gestum apud Mutinam,

    Nep. Att. 9, 1.—
    k.
    With dat. of the enemy after inferre and facere, v. 2. a. k infra.—
    2.
    With verbs.
    a.
    Referring to the beginning of the war.
    (α).
    Bellum movere or commovere, to bring about, stir up a war:

    summa erat observatio in bello movendo,

    Cic. Off. 1, 11, 37:

    bellum commotum a Scapula,

    id. Fam. 9, 13, 1:

    nuntiabant alii... in Apulia servile bellum moveri,

    Sall. C. 30, 2:

    is primum Volscis bellum in ducentos amplius... annos movit,

    Liv. 1, 53, 2:

    insequenti anno Veiens bellum motum,

    id. 4, 58, 6:

    dii pium movere bellum,

    id. 8, 6, 4; cf. Verg. A. 10, 627; id. G. 1, 509; so,

    concitare,

    Liv. 7, 27, 5; and ciere ( poet.), Verg. A. 1, 541; 6, 829; 12, 158.—
    (β).
    Bellum parare, comparare, apparare, or se praeparare bello, to prepare a war, or for a war:

    cum tam pestiferum bellum pararet,

    Cic. Att. 9, 13, 3:

    bellum utrimque summopere parabatur,

    Liv. 1, 23, 1; cf. id. 45, 11, 8 (v. II. A. 1. d. b supra); Nep. Hann. 2, 6; Quint. 12, 3, 5; Ov. M. 7, 456; so,

    parare alicui,

    Nep. Alcib. 9, 5:

    bellum terra et mari comparat,

    Cic. Att. 10, 4, 3:

    tantum bellum... Cn. Pompeius extrema hieme apparavit, ineunte vere suscepit, media aestate confecit,

    id. Imp. Pomp. 12, 3, 5:

    bellum omnium consensu apparari coeptum,

    Liv. 4, 55, 7:

    numquam imperator ita paci credit, ut non se praeparet bello,

    Sen. Vit. Beat. 26, 2.—
    (γ).
    Bellum differre, to postpone a war:

    nec jam poterat bellum differri,

    Liv. 2, 30, 7:

    mors Hamilcaris et pueritia Hannibalis distulerunt bellum,

    id. 21, 2, 3; cf. id. 5, 5, 3.—
    (δ).
    Bellum sumere, to undertake, begin a war (not in Caesar):

    omne bellum sumi facile, ceterum aegerrume desinere,

    Sall. J. 83, 1:

    prius tamen omnia pati decrevit quam bellum sumere,

    id. ib. 20, 5:

    de integro bellum sumit,

    id. ib. 62, 9:

    iis haec maxima ratio belli sumendi fuerat,

    Liv. 38, 19, 3:

    sumi bellum etiam ab ignavis, strenuissimi cujusque periculo geri,

    Tac. H. 4, 69; cf. id. A. 2, 45; 13, 34; 15, 5; 15, 7; id. Agr. 16.—
    (ε).
    Bellum suscipere (rarely inire), to undertake, commence a war, join in a war:

    bellum ita suscipiatur ut nihil nisi pax quaesita videatur,

    Cic. Off. 1, 23, 80:

    suscipienda quidem bella sunt ob eam causam ut, etc.,

    id. ib. 1, 11, 35:

    judicavit a plerisque ignoratione... bellum esse susceptum,

    join, id. Marcell. 5, 13; id. Imp. Pomp. 12, 35 (v. supra):

    cum avertisset plebem a suscipiendo bello,

    undertaking, Liv. 4, 58, 14:

    senatui cum Camillo agi placuit ut bellum Etruscum susciperet,

    id. 6, 9, 5:

    bella non causis inita, sed ut eorum merces fuit,

    Vell. 2, 3, 3.—
    (ζ).
    Bellum consentire = bellum consensu decernere, to decree a war by agreement, to ratify a declaration of war (rare):

    consensit et senatus bellum,

    Liv. 8, 6, 8:

    bellum erat consensum,

    id. 1, 32, 12.—
    (η).
    Bellum alicui mandare, committere, decernere, dare, gerendum dare, ad aliquem deferre, or aliquem bello praeficere, praeponere, to assign a war to one as a commander, to give one the chief command in a war:

    sed ne tum quidem populus Romanus ad privatum detulit bellum,

    Cic. Phil. 11, 8, 18:

    populus Romanus consuli... bellum gerendum dedit,

    id. ib.:

    cur non... eidem... hoc quoque bellum regium committamus?

    id. Imp. Pomp. 17, 50:

    Camillus cui id bellum mandatum erat,

    Liv. 5, 26, 3:

    Volscum bellum M. Furio extra ordinem decretum,

    id. 6, 22, 6:

    Gallicum bellum Popilio extra ordinem datum,

    id. 7, 23, 2:

    quo die a vobis maritimo bello praepositus est imperator,

    Cic. Imp. Pomp. 15, 44:

    cum ei (bello) imperatorem praeficere possitis, in quo sit eximia belli scientia,

    id. ib. 16, 49:

    hunc toti bello praefecerunt,

    Caes. B. G. 5, 11 fin.:

    alicui bellum suscipiendum dare,

    Cic. Imp. Pomp. 19, 58:

    bellum administrandum permittere,

    id. ib. 21, 61.—
    (θ).
    Bellum indicere alicui, to declare war against (the regular expression; coupled with facere in the ancient formula of the pater patratus), also bellum denuntiare: ob eam rem ego... populo Hermundulo... bellum (in)dico facioque, Cincius ap. Gell. 16, 14, 1:

    ob eam rem ego populusque Romanus populis... Latinis bellum indico facioque,

    Liv. 1, 32, 13:

    Corinthiis bellum indicamus an non?

    Cic. Inv. 1, 12, 17:

    ex quo intellegi potest, nullum bellum esse justum nisi quod aut rebus repetitis geratur, aut denuntiatum ante sit et indictum,

    id. Off. 1, 11, 36; id. Rep. 3, 23, 35:

    bellum indici posse existimabat,

    Liv. 1, 22, 4:

    ni reddantur (res) bellum indicere jussos,

    id. 1, 22, 6:

    ut... nec gererentur solum sed etiam indicerentur bella aliquo ritu, jus... descripsit quo res repetuntur,

    id. 1, 32, 5; cf. id. 1, 32, 9; 2, 18, 11; 2, 38, 5; Verg. A. 7, 616.—
    (κ).
    Bellum inferre alicui (cf. contra aliquem, 1. e. supra; also bellum facere; absol., with dat., or with cum and abl.), to begin a war against ( with), to make war on:

    Denseletis nefarium bellum intulisti,

    Cic. Pis. 34, 84:

    ei civitati bellum indici atque inferri solere,

    id. Verr. 2, 1, 31, § 79:

    qui sibi Galliaeque bellum intulissent,

    Caes. B. G. 4, 16; Nep. Them. 2, 4; Verg. A. 3, 248:

    bellumne populo Romano Lampsacena civitas facere conabatur?

    Cic. Verr. 2, 1, 31, § 79:

    bellum patriae faciet,

    id. Mil. 23, 63; id. Cat. 3, 9, 22:

    civitatem Eburonum populo Romano bellum facere ausam,

    Caes. B. G. 5, 28; cf. id. ib. 7, 2;

    3, 29: constituit bellum facere,

    Sall. C. 26, 5; 24, 2:

    occupant bellum facere,

    they are the first to begin the war, Liv. 1, 14, 4:

    ut bellum cum Priscis Latinis fieret,

    id. 1, 32, 13:

    populus Palaepolitanis bellum fieri jussit,

    id. 8, 22, 8; cf. Nep. Dion, 4, 3; id. Ages. 2, 1.— Coupled with instruere, to sustain a war:

    urbs quae bellum facere atque instruere possit,

    Cic. Agr. 2, 28, 77.—Bellum facere had become obsolete at Seneca's time, Sen. Ep. 114, 17.—
    (λ).
    Bellum oritur or exoritur, a war begins:

    subito bellum in Gallia ex, ortum est,

    Caes. B. G. 3, 7:

    aliud multo propius bellum ortum,

    Liv. 1, 14, 4:

    Veiens bellum exortum,

    id. 2, 53, 1.—
    b.
    Referring to the carrying on of the war: bellum gerere, to carry on a war; absol., with cum and abl., per and acc., or in and abl. (cf.:

    bellum gerere in aliquem, 1. a. and f. supra): nisi forte ego vobis... cessare nunc videor cum bella non gero,

    Cic. Sen. 6, 18:

    cum Celtiberis, cum Cimbris bellum ut cum inimicis gerebatur,

    id. Off. 1, 12, 38:

    cum ei bellum ut cum rege Perse gereret obtigisset,

    id. Div. 1, 46, 103:

    erant hae difficultates belli gerendi,

    Caes. B. G. 3, 10:

    bellum cum Germanis gerere constituit,

    id. ib. 4, 6:

    Cn. Pompeius in extremis terris bellum gerebat,

    Sall. C. 16, 5:

    bellum quod Hannibale duce Carthaginienses cum populo Romano gessere,

    Liv. 21, 1, 1:

    alter consul in Sabinis bellum gessit,

    id. 2, 62, 3:

    de exercitibus per quos id bellum gereretur,

    id. 23, 25, 5:

    Chabrias bella in Aegypto sua sponte gessit,

    Nep. Chabr, 2, 1.—Sometimes bellum administrare only of the commander, Cic. Imp. Pomp. 15, 43; Nep. Chabr. 2, 1. —Also (very rare):

    bellum bellare,

    Liv. 8, 40, 1 (but belligerantes is absol., Enn. ap. Cic. Off. 1, 12, 38; Ann. v. 201 Vahl.);

    in the same sense: bellum agere,

    Nep. Hann. 8, 3. —As a synonym:

    bello persequi aliquem,

    Nep. Con. 4, 1; cf. Liv. 3, 25, 3.—
    (β).
    Trahere or ducere bellum, to protract a war:

    necesse est enim aut trahi id bellum, aut, etc.,

    Cic. Att. 10, 8, 2:

    bellum trahi non posse,

    Sall. J. 23, 2:

    belli trahendi causa,

    Liv. 5, 11, 8:

    morae qua trahebant bellum paenitebat,

    id. 9, 27, 5:

    suadere institui ut bellum duceret,

    Cic. Fam. 7, 3, 2:

    bellum enim ducetur,

    id. ad Brut. 1, 18, 6; Nep. Alcib. 8, 1; id. Dat. 8, 4;

    similarly: cum his molliter et per dilationes bellum geri oportet?

    Liv. 5, 5, 1.—
    (γ).
    Bellum repellere, defendere, or propulsare, to ward off, defend one ' s self against a war:

    bellum Gallicum C. Caesare imperatore gestum est, antea tantummodo repulsum,

    Cic. Prov. Cons. 13, 32:

    quod bellum non intulerit sed defenderit,

    Caes. B. G. 1, 44:

    Samnitium vix a se ipsis eo tempore propulsantium bellum,

    Liv. 8, 37, 5.—
    c.
    Referring to the end of a war.
    (α).
    Bellum deponere, ponere, or omittere, to give up, discontinue a war:

    in quo (i.e. bello) et gerendo et deponendo jus ut plurimum valeret lege sanximus,

    Cic. Leg. 2, 14, 34:

    (bellum) cum deponi victores velint,

    Sall. J. 83, 1:

    bellum decem ferme annis ante depositum erat,

    Liv. 31, 1, 8:

    nos depositum a vobis bellum et ipsi omisimus,

    id. 31, 31, 19:

    dicit posse condicionibus bellum poni,

    Sall. J. 112, 1:

    bellum grave cum Etruria positum est,

    id. H. Fragm. 1, 9 Dietsch:

    velut posito bello,

    Liv. 1, 53, 5:

    manere bellum quod positum simuletur,

    id. 1, 53, 7:

    posito ubique bello,

    Tac. H. 2, 52; cf. Hor. Ep. 2, 1, 93; Verg. A. 1, 291:

    omisso Romano bello Porsinna filium Arruntem Ariciam... mittit,

    Liv. 2, 14, 5.—
    (β).
    Bellum componere, to end a war by agreement, make peace:

    timerent ne bellum componeretur,

    Cic. Fam. 10, 33, 3:

    si bellum compositum foret,

    Sall. J. 97, 2:

    belli componendi licentiam,

    id. ib. 103, 3; cf. Nep. Ham. 1, 5; id. Hann. 6, 2; id. Alcib. 8, 3; Verg. A. 12, 109;

    similarly: bellum sedare,

    Nep. Dat. 8, 5.—
    (γ).
    Bellum conficere, perficere, finire, to finish, end a war; conficere (the most usual term) and perficere, = to finish a war by conquering; finire (rare), without implying success:

    is bellum confecerit qui Antonium oppresserit,

    Cic. Fam. 11, 12, 2:

    bellumque maximum conficies,

    id. Rep. 6, 11, 11:

    confecto Mithridatico bello,

    id. Prov. Cons. 11, 27; cf. id. Fam. 5, 10, 3; id. Imp. Pomp. 14, 42:

    quo proelio... bellum Venetorum confectum est,

    Caes. B. G. 3, 16; cf. id. ib. 1, 30; 1, 44; 1, 54; 3, 28;

    4, 16: bello confecto de Rhodiis consultum est,

    Sall. C. 51, 5; cf. id. J. 36, 1; 114, 3:

    neminem nisi bello confecto pecuniam petiturum esse,

    Liv. 24, 18, 11; cf. id. 21, 40, 11; 23, 6, 2; 31, 47, 4; 32, 32, 6;

    36, 2, 3: bello perfecto,

    Caes. B. C. 3, 18, 5; Liv. 1, 38, 3:

    se quo die hostem vidisset perfecturum (i. e. bellum),

    id. 22, 38, 7; 31, 4, 2; cf. id. 3, 24, 1; 34, 6, 12; Just. 5, 2, 11:

    neque desiturum ante... quam finitum aliqua tolerabili condicione bellum videro,

    Liv. 23, 12, 10: finito ex maxima parte.. [p. 228] italico bello, Vell. 2, 17, 1; Curt. 3, 1, 9; Tac. A. 15, 17; Just. 16, 2, 6; 24, 1, 8; Verg. A. 11, 116.—
    d.
    Less usual connections:

    bellum delere: non modo praesentia sed etiam futura bella delevit,

    Cic. Lael. 3, 11; cf. Nep. Alcib. 8, 4:

    alere ac fovere bellum,

    Liv. 42, 11, 5:

    bellum navare alicui,

    Tac. H. 5, 25:

    spargere,

    id. A. 3, 21; id. Agr. 38; Luc. 2, 682:

    serere,

    Liv. 21, 10, 4:

    circumferre,

    Tac. A. 13, 37:

    exercere,

    id. ib. 6, 31:

    quam celeriter belli impetus navigavit ( = quam celeriter navale bellum gestum est),

    Cic. Imp. Pomp. 12, 34; so Flor. 2, 2, 17:

    bellum ascendit in rupes,

    id. 4, 12, 4:

    bellum serpit in proximos,

    id. 2, 9, 4; cf. id. 2, 2, 15:

    bella narrare,

    Cic. Or. 9, 30:

    canere bella,

    Quint. 10, 1, 91:

    bella legere,

    Cic. Imp. Pomp. 10, 28.—
    3.
    As object denoting place or time.
    a.
    Proficisci ad bellum, to depart for the war.
    (α).
    Of the commander:

    consul sortitu ad bellum profectus,

    Cic. Phil. 14, 2, 4; cf. id. Cat. 1, 13, 33:

    ipse ad bellum Ambiorigis profectus,

    Caes. B. G. 6, 29, 4:

    ut duo ex tribunis ad bellum proficiscerentur,

    Liv. 4, 45, 7; cf. id. 6, 2, 9: Nep. Alcib. 4, 1; Sall. H. 2, 96 Dietsch. —Post-class.:

    in bellum,

    Just. 2, 11, 9; Gell. 17, 9, 8.—
    (β).
    Of persons partaking in a war:

    si proficiscerer ad bellum,

    Cic. Fam. 7, 3, 1. —
    b.
    Ad bellum mittere, of the commander, Cic. Imp. Pomp. 17, 50; 21, 62.—
    c.
    In bella ruere, Verg. A. 7, 782; 9, 182:

    in bella sequi,

    id. ib. 8, 547.—
    d.
    Of time.
    (α).
    In the locative case belli, in war, during war; generally with domi ( = domi militiaeque):

    valete, judices justissimi, domi bellique duellatores,

    Plaut. Capt. prol. 68; so,

    domi duellique,

    id. As. 3, 2, 13 (v. I. supra):

    quibuscunque rebus vel belli vel domi poterunt rem publicam augeant,

    Cic. Off. 2, 24, 85:

    paucorum arbitrio belli domique agitabatur,

    Sall. J. 41, 7:

    animus belli ingens, domi modicus,

    id. ib. 63, 2; Liv. 2, 50, 11; 1, 36, 6; so id. 3, 43, 1; cf.:

    bello domique,

    id. 1, 34, 12:

    domi belloque,

    id. 9, 26, 21; and:

    neque bello, neque domi,

    id. 4, 35, 3.—Without domi:

    simul rem et gloriam armis belli repperi,

    Ter. Heaut. 1, 1, 60 (where belli may be taken with gloriam; cf.

    Wagn. ad loc.): magnae res temporibus illis a fortissimis viris... belli gerebantur,

    Cic. Rep. 2, 32, 86.—
    (β).
    In bello or in bellis, during war or wars, in the war, in the wars; with adj.:

    ad haec quae in civili bello fecerit,

    Cic. Phil. 2, 19, 47; cf. id. ib. 14, 8, 22:

    in ipso bello eadem sensi,

    id. Marcell. 5, 14:

    in Volsco bello virtus enituit,

    Liv. 2, 24, 8:

    in eo bello,

    id. 23, 46, 6:

    in Punicis bellis, Plin.8, 14, 14, § 37: in bello Trojano,

    id. 30, 1, 2, § 5.—Without adj.:

    ut fit in bello, capitur alter filius,

    Plaut. Capt. prol. 25:

    qui in bello occiderunt,

    Cic. Fam. 9, 5, 2:

    quod in bello saepius vindicatum est in eos, etc.,

    Sall. C. 9, 4:

    non in bello solum, sed etiam in pace,

    Liv. 1, 15, 8; 2, 23, 2:

    in bello parta,

    Quint. 5, 10, 42; 12, 1, 28.—
    (γ).
    Abl. bello or bellis = in bello or in bellis (freq.); with adjj.: nos semper omnibus Punicis Siciliensibusque bellis amicitiam fidemque populi Romani secuti sumus. Cic. Verr. 2, 5, 47, § 124:

    bello Italico,

    id. Pis. 36, 87:

    Veienti bello,

    id. Div. 1, 44, 100:

    domestico bello,

    id. Planc. 29, 70:

    qui Volsco, Aurunco Sabinoque militassent bello,

    Liv. 23, 12, 11:

    victor tot intra paucos dies bellis,

    id. 2, 27, 1:

    nullo bello, multis tamen proeliis victus,

    id. 9, 18, 9:

    bello civili,

    Quint. 11, 1, 36.—With gen.:

    praesentiam saepe divi suam declarant, ut et apud Regillum bello Latinorum,

    Cic. N. D. 2, 2, 6:

    suam felicitatem Helvetiorum bello esse perspectam,

    Caes. B. G. 1, 40.—Without attrib.:

    qui etiam bello victis regibus regna reddere consuevit,

    Cic. Sest. 26, 57:

    res pace belloque gestas,

    Liv. 2, 1, 1:

    egregieque rebus bello gestis,

    id. 1, 33, 9; so id. 23, 12, 11:

    ludi bello voti,

    id. 4, 35. 3:

    princeps pace belloque,

    id. 7, 1, 9:

    Cotyn bello juvisse Persea,

    id. 45, 42, 7:

    bello parta,

    Quint. 5, 10, 15; cf. id. 7, 4, 22; Ov. M. 8, 19.—
    (δ).
    Inter bellum (rare):

    cujus originis morem necesse est... inter bellum natum esse,

    Liv. 2, 14, 2:

    inter haec bella consules... facti,

    id. 2, 63, 1.—
    4.
    Bellum in attributive connection.
    a.
    Justum bellum.
    (α).
    A righteous war, Cic. Off. 1, 11, 36 (v. II. A. 2. a. th supra):

    justum piumque bellum,

    Liv. 1, 23, 4:

    non loquor apud recusantem justa bella populum,

    id. 7, 30, 17; so Ov. M. 8, 58; cf.: illa injusta sunt bella quae sine causa suscepta sunt, Cic. Rep. 3, 23, 35.—
    (β).
    A regular war (opp. a raid, etc.):

    in fines Romanos excucurrerunt, populabundi magis quam justi more belli,

    Liv. 1, 15, 1.—
    b.
    For the different kinds of war: domesticum, civile, intestinum, externum, navale, maritimum, terra marique gestum, servile, sociale; v. hh. vv.—
    c.
    Belli eventus or exitus, the result of a war:

    quicunque belli eventus fuisset,

    Cic. Marcell. 8, 24:

    haud sane alio animo belli eventum exspectabant,

    Sall. C. 37, 9:

    eventus tamen belli minus miserabilem dimicationem fecit,

    Liv. 1, 23, 2; cf. id. 7, 11, 1:

    exitus hujus calamitosissimi belli,

    Cic. Fam. 6, 21, 1:

    cum esset incertus exitus et anceps fortuna belli,

    id. Marcell. 5, 15; so id. Off. 2, 8,:

    Britannici belli exitus exspectatur,

    id. Att. 4, 16, 13:

    cetera bella maximeque Veiens incerti exitus erant,

    Liv. 5, 16, 8.—
    d.
    Fortuna belli, the chances of war:

    adeo varia fortuna belli ancepsque Mars fuit ut,

    Liv. 21, 1, 2; cf. Cic. Marcell. 5, 15 (v. c. supra).—
    e.
    Belli artes, military skill:

    cuilibet superiorum regum belli pacisque et artibus et gloria par,

    Liv. 1, 35, 1:

    haud ignotas belli artes,

    id. 21, 1, 2:

    temperata et belli et pacis artibus erat civitas,

    id. 1, 21, 6.—
    f.
    Jus belli, the law of war: jura belli, the rights ( law) of war:

    in re publica maxime servanda sunt jura belli,

    Cic. Off. 1, 11, 34:

    sunt et belli sicut pacis jura,

    Liv. 5, 27, 6:

    jure belli res vindicatur,

    Gai. Inst. 3, 94.—
    g.
    Belli duces praestantissimos, the most excellent captains, generals, Cic. Or. 1, 2, 7:

    trium simul bellorum victor,

    a victor in three wars, Liv. 6, 4, 1 (cf.:

    victor tot bellis,

    id. 2, 27, 1). —
    h.
    Belli vulnera, Cic. Marcell. 8, 24.—
    B.
    Transf.
    1.
    Of things concr. and abstr.:

    qui parietibus, qui tectis, qui columnis ac postibus meis... bellum intulistis,

    Cic. Dom. 23, 60:

    bellum contra aras et focos,

    id. Phil. 3, 1, 1:

    miror cur philosophiae... bellum indixeris,

    id. Or. 2, 37, 155:

    ventri Indico bellum,

    Hor. S. 1, 5, 8.—
    2.
    Of animals:

    milvo est quoddam bellum quasi naturale cum corvo,

    Cic. N. D. 2, 49, 125:

    hanc Juno Esse jussit gruem, populisque suis indicere bellum,

    Ov. M. 6, 92.—
    3.
    With individuals:

    quid mihi opu'st... cum eis gerere bellum, etc.,

    Plaut. Stich. 1, 2, 14:

    nihil turpius quam cum eo bellum gerere quicum familiariter vixeris,

    Cic. Lael. 21, 77:

    cum mihi uni cum improbis aeternum videam bellum susceptum,

    id. Sull. 9, 28:

    hoc tibi juventus Romana indicimus bellum,

    Liv. 2, 12, 11:

    falsum testem justo ac pio bello persequebatur,

    id. 3, 25, 3:

    tribunicium domi bellum patres territat,

    id. 3, 24, 1; cf. Plin. Ep. 1, 2, 57.—Ironically:

    equus Trojanus qui tot invictos viros muliebre bellum gerentes tulerit ac texerit,

    Cic. Cael. 28, 67.—
    4.
    In mal. part., Hor. C. 3, 26, 3; 4, 1, 2.—
    5.
    Personified as god of war ( = Janus):

    tabulas duas quae Belli faciem pictam habent,

    Plin. 35, 4, 10, § 27:

    sunt geminae Belli portae, etc.,

    Verg. A. 7, 607:

    mortiferumque averso in limine Bellum,

    id. ib. 6, 279.—
    6.
    Plur.: bella, army ( poet.):

    permanet Aonius Nereus violentus in undis, Bellaque non transfert (i.e. Graecorum exercitum),

    Ov. M. 12, 24:

    sed victae fera bella deae vexere per aequora,

    Sil. 7, 472:

    quid faciat bellis obsessus et undis?

    Stat. Th. 9, 490.—
    7.
    Battle, = proelium:

    rorarii dicti a rore: qui bellum committebant ante,

    Varr. L. L. 7, 3, 92:

    quod in bello saepius vindicatum in eos qui... tardius, revocati, bello excesserant,

    Sall. C. 9, 4:

    praecipua laus ejus belli penes consules fuit,

    Liv. 8, 10, 7:

    commisso statim bello,

    Front. Strat. 1, 11, 2:

    Actia bella,

    Verg. A. 8, 675:

    ingentem pugnam, ceu cetera nusquam Bella forent,

    id. ib. 2, 439; cf. Flor. 3, 5, 11; Just. 2, 12; 18, 1 fin.; 24, 8; Hor. Ep. 2, 2, 98 (form duellum); Ov. H. 1, 1, 69; Verg. A. 8, 547; 12, 390; 12, 633; Stat. Th. 3, 666. —
    8.
    Bellum = liber de bello:

    quam gaudebat Bello suo Punico Naevius!

    Cic. Sen. 14, 50.
    b.
    Referring to the carrying on of the war: bellum gerere, to carry on a war; absol., with cum and abl., per and acc., or in and abl. (cf.:

    bellum gerere in aliquem, 1. a. and f. supra): nisi forte ego vobis... cessare nunc videor cum bella non gero,

    Cic. Sen. 6, 18:

    cum Celtiberis, cum Cimbris bellum ut cum inimicis gerebatur,

    id. Off. 1, 12, 38:

    cum ei bellum ut cum rege Perse gereret obtigisset,

    id. Div. 1, 46, 103:

    erant hae difficultates belli gerendi,

    Caes. B. G. 3, 10:

    bellum cum Germanis gerere constituit,

    id. ib. 4, 6:

    Cn. Pompeius in extremis terris bellum gerebat,

    Sall. C. 16, 5:

    bellum quod Hannibale duce Carthaginienses cum populo Romano gessere,

    Liv. 21, 1, 1:

    alter consul in Sabinis bellum gessit,

    id. 2, 62, 3:

    de exercitibus per quos id bellum gereretur,

    id. 23, 25, 5:

    Chabrias bella in Aegypto sua sponte gessit,

    Nep. Chabr, 2, 1.—Sometimes bellum administrare only of the commander, Cic. Imp. Pomp. 15, 43; Nep. Chabr. 2, 1. —Also (very rare):

    bellum bellare,

    Liv. 8, 40, 1 (but belligerantes is absol., Enn. ap. Cic. Off. 1, 12, 38; Ann. v. 201 Vahl.);

    in the same sense: bellum agere,

    Nep. Hann. 8, 3. —As a synonym:

    bello persequi aliquem,

    Nep. Con. 4, 1; cf. Liv. 3, 25, 3.—
    (β).
    Trahere or ducere bellum, to protract a war:

    necesse est enim aut trahi id bellum, aut, etc.,

    Cic. Att. 10, 8, 2:

    bellum trahi non posse,

    Sall. J. 23, 2:

    belli trahendi causa,

    Liv. 5, 11, 8:

    morae qua trahebant bellum paenitebat,

    id. 9, 27, 5:

    suadere institui ut bellum duceret,

    Cic. Fam. 7, 3, 2:

    bellum enim ducetur,

    id. ad Brut. 1, 18, 6; Nep. Alcib. 8, 1; id. Dat. 8, 4;

    similarly: cum his molliter et per dilationes bellum geri oportet?

    Liv. 5, 5, 1.—
    (γ).
    Bellum repellere, defendere, or propulsare, to ward off, defend one ' s self against a war:

    bellum Gallicum C. Caesare imperatore gestum est, antea tantummodo repulsum,

    Cic. Prov. Cons. 13, 32:

    quod bellum non intulerit sed defenderit,

    Caes. B. G. 1, 44:

    Samnitium vix a se ipsis eo tempore propulsantium bellum,

    Liv. 8, 37, 5.—
    c.
    Referring to the end of a war.
    (α).
    Bellum deponere, ponere, or omittere, to give up, discontinue a war:

    in quo (i.e. bello) et gerendo et deponendo jus ut plurimum valeret lege sanximus,

    Cic. Leg. 2, 14, 34:

    (bellum) cum deponi victores velint,

    Sall. J. 83, 1:

    bellum decem ferme annis ante depositum erat,

    Liv. 31, 1, 8:

    nos depositum a vobis bellum et ipsi omisimus,

    id. 31, 31, 19:

    dicit posse condicionibus bellum poni,

    Sall. J. 112, 1:

    bellum grave cum Etruria positum est,

    id. H. Fragm. 1, 9 Dietsch:

    velut posito bello,

    Liv. 1, 53, 5:

    manere bellum quod positum simuletur,

    id. 1, 53, 7:

    posito ubique bello,

    Tac. H. 2, 52; cf. Hor. Ep. 2, 1, 93; Verg. A. 1, 291:

    omisso Romano bello Porsinna filium Arruntem Ariciam... mittit,

    Liv. 2, 14, 5.—
    (β).
    Bellum componere, to end a war by agreement, make peace:

    timerent ne bellum componeretur,

    Cic. Fam. 10, 33, 3:

    si bellum compositum foret,

    Sall. J. 97, 2:

    belli componendi licentiam,

    id. ib. 103, 3; cf. Nep. Ham. 1, 5; id. Hann. 6, 2; id. Alcib. 8, 3; Verg. A. 12, 109;

    similarly: bellum sedare,

    Nep. Dat. 8, 5.—
    (γ).
    Bellum conficere, perficere, finire, to finish, end a war; conficere (the most usual term) and perficere, = to finish a war by conquering; finire (rare), without implying success:

    is bellum confecerit qui Antonium oppresserit,

    Cic. Fam. 11, 12, 2:

    bellumque maximum conficies,

    id. Rep. 6, 11, 11:

    confecto Mithridatico bello,

    id. Prov. Cons. 11, 27; cf. id. Fam. 5, 10, 3; id. Imp. Pomp. 14, 42:

    quo proelio... bellum Venetorum confectum est,

    Caes. B. G. 3, 16; cf. id. ib. 1, 30; 1, 44; 1, 54; 3, 28;

    4, 16: bello confecto de Rhodiis consultum est,

    Sall. C. 51, 5; cf. id. J. 36, 1; 114, 3:

    neminem nisi bello confecto pecuniam petiturum esse,

    Liv. 24, 18, 11; cf. id. 21, 40, 11; 23, 6, 2; 31, 47, 4; 32, 32, 6;

    36, 2, 3: bello perfecto,

    Caes. B. C. 3, 18, 5; Liv. 1, 38, 3:

    se quo die hostem vidisset perfecturum (i. e. bellum),

    id. 22, 38, 7; 31, 4, 2; cf. id. 3, 24, 1; 34, 6, 12; Just. 5, 2, 11:

    neque desiturum ante... quam finitum aliqua tolerabili condicione bellum videro,

    Liv. 23, 12, 10: finito ex maxima parte.. [p. 228] italico bello, Vell. 2, 17, 1; Curt. 3, 1, 9; Tac. A. 15, 17; Just. 16, 2, 6; 24, 1, 8; Verg. A. 11, 116.—
    d.
    Less usual connections:

    bellum delere: non modo praesentia sed etiam futura bella delevit,

    Cic. Lael. 3, 11; cf. Nep. Alcib. 8, 4:

    alere ac fovere bellum,

    Liv. 42, 11, 5:

    bellum navare alicui,

    Tac. H. 5, 25:

    spargere,

    id. A. 3, 21; id. Agr. 38; Luc. 2, 682:

    serere,

    Liv. 21, 10, 4:

    circumferre,

    Tac. A. 13, 37:

    exercere,

    id. ib. 6, 31:

    quam celeriter belli impetus navigavit ( = quam celeriter navale bellum gestum est),

    Cic. Imp. Pomp. 12, 34; so Flor. 2, 2, 17:

    bellum ascendit in rupes,

    id. 4, 12, 4:

    bellum serpit in proximos,

    id. 2, 9, 4; cf. id. 2, 2, 15:

    bella narrare,

    Cic. Or. 9, 30:

    canere bella,

    Quint. 10, 1, 91:

    bella legere,

    Cic. Imp. Pomp. 10, 28.—
    3.
    As object denoting place or time.
    a.
    Proficisci ad bellum, to depart for the war.
    (α).
    Of the commander:

    consul sortitu ad bellum profectus,

    Cic. Phil. 14, 2, 4; cf. id. Cat. 1, 13, 33:

    ipse ad bellum Ambiorigis profectus,

    Caes. B. G. 6, 29, 4:

    ut duo ex tribunis ad bellum proficiscerentur,

    Liv. 4, 45, 7; cf. id. 6, 2, 9: Nep. Alcib. 4, 1; Sall. H. 2, 96 Dietsch. —Post-class.:

    in bellum,

    Just. 2, 11, 9; Gell. 17, 9, 8.—
    (β).
    Of persons partaking in a war:

    si proficiscerer ad bellum,

    Cic. Fam. 7, 3, 1. —
    b.
    Ad bellum mittere, of the commander, Cic. Imp. Pomp. 17, 50; 21, 62.—
    c.
    In bella ruere, Verg. A. 7, 782; 9, 182:

    in bella sequi,

    id. ib. 8, 547.—
    d.
    Of time.
    (α).
    In the locative case belli, in war, during war; generally with domi ( = domi militiaeque):

    valete, judices justissimi, domi bellique duellatores,

    Plaut. Capt. prol. 68; so,

    domi duellique,

    id. As. 3, 2, 13 (v. I. supra):

    quibuscunque rebus vel belli vel domi poterunt rem publicam augeant,

    Cic. Off. 2, 24, 85:

    paucorum arbitrio belli domique agitabatur,

    Sall. J. 41, 7:

    animus belli ingens, domi modicus,

    id. ib. 63, 2; Liv. 2, 50, 11; 1, 36, 6; so id. 3, 43, 1; cf.:

    bello domique,

    id. 1, 34, 12:

    domi belloque,

    id. 9, 26, 21; and:

    neque bello, neque domi,

    id. 4, 35, 3.—Without domi:

    simul rem et gloriam armis belli repperi,

    Ter. Heaut. 1, 1, 60 (where belli may be taken with gloriam; cf.

    Wagn. ad loc.): magnae res temporibus illis a fortissimis viris... belli gerebantur,

    Cic. Rep. 2, 32, 86.—
    (β).
    In bello or in bellis, during war or wars, in the war, in the wars; with adj.:

    ad haec quae in civili bello fecerit,

    Cic. Phil. 2, 19, 47; cf. id. ib. 14, 8, 22:

    in ipso bello eadem sensi,

    id. Marcell. 5, 14:

    in Volsco bello virtus enituit,

    Liv. 2, 24, 8:

    in eo bello,

    id. 23, 46, 6:

    in Punicis bellis, Plin.8, 14, 14, § 37: in bello Trojano,

    id. 30, 1, 2, § 5.—Without adj.:

    ut fit in bello, capitur alter filius,

    Plaut. Capt. prol. 25:

    qui in bello occiderunt,

    Cic. Fam. 9, 5, 2:

    quod in bello saepius vindicatum est in eos, etc.,

    Sall. C. 9, 4:

    non in bello solum, sed etiam in pace,

    Liv. 1, 15, 8; 2, 23, 2:

    in bello parta,

    Quint. 5, 10, 42; 12, 1, 28.—
    (γ).
    Abl. bello or bellis = in bello or in bellis (freq.); with adjj.: nos semper omnibus Punicis Siciliensibusque bellis amicitiam fidemque populi Romani secuti sumus. Cic. Verr. 2, 5, 47, § 124:

    bello Italico,

    id. Pis. 36, 87:

    Veienti bello,

    id. Div. 1, 44, 100:

    domestico bello,

    id. Planc. 29, 70:

    qui Volsco, Aurunco Sabinoque militassent bello,

    Liv. 23, 12, 11:

    victor tot intra paucos dies bellis,

    id. 2, 27, 1:

    nullo bello, multis tamen proeliis victus,

    id. 9, 18, 9:

    bello civili,

    Quint. 11, 1, 36.—With gen.:

    praesentiam saepe divi suam declarant, ut et apud Regillum bello Latinorum,

    Cic. N. D. 2, 2, 6:

    suam felicitatem Helvetiorum bello esse perspectam,

    Caes. B. G. 1, 40.—Without attrib.:

    qui etiam bello victis regibus regna reddere consuevit,

    Cic. Sest. 26, 57:

    res pace belloque gestas,

    Liv. 2, 1, 1:

    egregieque rebus bello gestis,

    id. 1, 33, 9; so id. 23, 12, 11:

    ludi bello voti,

    id. 4, 35. 3:

    princeps pace belloque,

    id. 7, 1, 9:

    Cotyn bello juvisse Persea,

    id. 45, 42, 7:

    bello parta,

    Quint. 5, 10, 15; cf. id. 7, 4, 22; Ov. M. 8, 19.—
    (δ).
    Inter bellum (rare):

    cujus originis morem necesse est... inter bellum natum esse,

    Liv. 2, 14, 2:

    inter haec bella consules... facti,

    id. 2, 63, 1.—
    4.
    Bellum in attributive connection.
    a.
    Justum bellum.
    (α).
    A righteous war, Cic. Off. 1, 11, 36 (v. II. A. 2. a. th supra):

    justum piumque bellum,

    Liv. 1, 23, 4:

    non loquor apud recusantem justa bella populum,

    id. 7, 30, 17; so Ov. M. 8, 58; cf.: illa injusta sunt bella quae sine causa suscepta sunt, Cic. Rep. 3, 23, 35.—
    (β).
    A regular war (opp. a raid, etc.):

    in fines Romanos excucurrerunt, populabundi magis quam justi more belli,

    Liv. 1, 15, 1.—
    b.
    For the different kinds of war: domesticum, civile, intestinum, externum, navale, maritimum, terra marique gestum, servile, sociale; v. hh. vv.—
    c.
    Belli eventus or exitus, the result of a war:

    quicunque belli eventus fuisset,

    Cic. Marcell. 8, 24:

    haud sane alio animo belli eventum exspectabant,

    Sall. C. 37, 9:

    eventus tamen belli minus miserabilem dimicationem fecit,

    Liv. 1, 23, 2; cf. id. 7, 11, 1:

    exitus hujus calamitosissimi belli,

    Cic. Fam. 6, 21, 1:

    cum esset incertus exitus et anceps fortuna belli,

    id. Marcell. 5, 15; so id. Off. 2, 8,:

    Britannici belli exitus exspectatur,

    id. Att. 4, 16, 13:

    cetera bella maximeque Veiens incerti exitus erant,

    Liv. 5, 16, 8.—
    d.
    Fortuna belli, the chances of war:

    adeo varia fortuna belli ancepsque Mars fuit ut,

    Liv. 21, 1, 2; cf. Cic. Marcell. 5, 15 (v. c. supra).—
    e.
    Belli artes, military skill:

    cuilibet superiorum regum belli pacisque et artibus et gloria par,

    Liv. 1, 35, 1:

    haud ignotas belli artes,

    id. 21, 1, 2:

    temperata et belli et pacis artibus erat civitas,

    id. 1, 21, 6.—
    f.
    Jus belli, the law of war: jura belli, the rights ( law) of war:

    in re publica maxime servanda sunt jura belli,

    Cic. Off. 1, 11, 34:

    sunt et belli sicut pacis jura,

    Liv. 5, 27, 6:

    jure belli res vindicatur,

    Gai. Inst. 3, 94.—
    g.
    Belli duces praestantissimos, the most excellent captains, generals, Cic. Or. 1, 2, 7:

    trium simul bellorum victor,

    a victor in three wars, Liv. 6, 4, 1 (cf.:

    victor tot bellis,

    id. 2, 27, 1). —
    h.
    Belli vulnera, Cic. Marcell. 8, 24.—
    B.
    Transf.
    1.
    Of things concr. and abstr.:

    qui parietibus, qui tectis, qui columnis ac postibus meis... bellum intulistis,

    Cic. Dom. 23, 60:

    bellum contra aras et focos,

    id. Phil. 3, 1, 1:

    miror cur philosophiae... bellum indixeris,

    id. Or. 2, 37, 155:

    ventri Indico bellum,

    Hor. S. 1, 5, 8.—
    2.
    Of animals:

    milvo est quoddam bellum quasi naturale cum corvo,

    Cic. N. D. 2, 49, 125:

    hanc Juno Esse jussit gruem, populisque suis indicere bellum,

    Ov. M. 6, 92.—
    3.
    With individuals:

    quid mihi opu'st... cum eis gerere bellum, etc.,

    Plaut. Stich. 1, 2, 14:

    nihil turpius quam cum eo bellum gerere quicum familiariter vixeris,

    Cic. Lael. 21, 77:

    cum mihi uni cum improbis aeternum videam bellum susceptum,

    id. Sull. 9, 28:

    hoc tibi juventus Romana indicimus bellum,

    Liv. 2, 12, 11:

    falsum testem justo ac pio bello persequebatur,

    id. 3, 25, 3:

    tribunicium domi bellum patres territat,

    id. 3, 24, 1; cf. Plin. Ep. 1, 2, 57.—Ironically:

    equus Trojanus qui tot invictos viros muliebre bellum gerentes tulerit ac texerit,

    Cic. Cael. 28, 67.—
    4.
    In mal. part., Hor. C. 3, 26, 3; 4, 1, 2.—
    5.
    Personified as god of war ( = Janus):

    tabulas duas quae Belli faciem pictam habent,

    Plin. 35, 4, 10, § 27:

    sunt geminae Belli portae, etc.,

    Verg. A. 7, 607:

    mortiferumque averso in limine Bellum,

    id. ib. 6, 279.—
    6.
    Plur.: bella, army ( poet.):

    permanet Aonius Nereus violentus in undis, Bellaque non transfert (i.e. Graecorum exercitum),

    Ov. M. 12, 24:

    sed victae fera bella deae vexere per aequora,

    Sil. 7, 472:

    quid faciat bellis obsessus et undis?

    Stat. Th. 9, 490.—
    7.
    Battle, = proelium:

    rorarii dicti a rore: qui bellum committebant ante,

    Varr. L. L. 7, 3, 92:

    quod in bello saepius vindicatum in eos qui... tardius, revocati, bello excesserant,

    Sall. C. 9, 4:

    praecipua laus ejus belli penes consules fuit,

    Liv. 8, 10, 7:

    commisso statim bello,

    Front. Strat. 1, 11, 2:

    Actia bella,

    Verg. A. 8, 675:

    ingentem pugnam, ceu cetera nusquam Bella forent,

    id. ib. 2, 439; cf. Flor. 3, 5, 11; Just. 2, 12; 18, 1 fin.; 24, 8; Hor. Ep. 2, 2, 98 (form duellum); Ov. H. 1, 1, 69; Verg. A. 8, 547; 12, 390; 12, 633; Stat. Th. 3, 666. —
    8.
    Bellum = liber de bello:

    quam gaudebat Bello suo Punico Naevius!

    Cic. Sen. 14, 50.

    Lewis & Short latin dictionary > bellum

  • 14 dia

    dīvus, a, um, also dīus, a, um, (without the digamma) adj. [dios], of or belonging to a deity, divine.
    I.
    Prop. (mostly archaic and poet.). As an adj. very rarely: res [p. 604] divas edicit, Naev. ap. Non. 197, 15; so,

    diva caro,

    Prud. Psych. 76: DIUM fulgur appellabant diurnum, quod putabant Jovis, ut nocturnum Summani, Paul. ex Fest. p. 75, 14 Müll.—Far more freq.,
    B.
    Subst.: dīvus ( dīus), i, m., and dīva ( dia), ae, f., a god, a goddess, a deity.
    (α).
    Form dīvus: si divus, si diva, esset, etc., a precatory formula in Liv. 7, 26; cf. ib. 29, 27; 8, 9:

    is divus (sc. Apollo) exstinguet perduelles vestros, Carm. Marcii,

    ib. 25, 12; cf.:

    dive, quem proles Niobea, etc.,

    Hor. C. 4, 6, 1:

    mortalin' decuit violari vulnere divum?

    Verg. A. 12, 797:

    utinam me divi adaxint ad suspendium,

    Plaut. Aul. 1, 1, 11:

    divi,

    Lucr. 6, 387; Verg. A. 3, 363; 12, 28; Hor. C. 4, 2, 38 al.:

    divos,

    Plaut. Mil. 3, 1, 133; Cic. Leg. 2, 8; Verg. E. 1, 42; id. A. 3, 222; Hor. C. 2, 8, 11; id. S. 2, 3, 176 et saep.: divumque hominumque pater, rex, Enn. ap. Varr. L. L. 5, § 65 Müll.; Verg. A. 1, 65; 2, 648; 10, 2 et saep.:

    divom atque hominum clamat fidem,

    Plaut. Aul. 2, 4, 20; cf.:

    pro divum fidem,

    Ter. Ad. 4, 7, 28;

    more rarely, divorum,

    Verg. A. 7, 211:

    (munera) digna diva venustissima Venere,

    Plaut. Poen. 5, 4, 4:

    Turni sic est affata sororem Diva deam,

    i. e. Juno, Verg. A. 12, 139; cf. id. ib. 1, 447;

    482: Diva Bona for Bona Dea,

    Ov. F. 5, 148: divos scelerare parentes, the family gods = theoi patrôoi, Cat. 64, 404.—
    (β).
    Form dīus: Dii Indigetes Diique Manes, a precatory formula in Liv. 8, 9: Dia Dearum, Enn. ap. Fest. p. 301 Müll. (Ann. v. 22, ed. Vahl.); cf.:

    DEA DIA,

    i. e. Ceres, Inscr. Orell. 961 and 1499: Venus pulcherrima dium, Enn. ap. Prob. ap. Verg. E. 6, 31.—
    II.
    Transf.
    A.
    Godlike, divine, an epithet applied to any thing deified or of extraordinary excellence or distinction:

    urbi Romae divae,

    Liv. 43, 6; cf.

    sarcastically: est ergo flamen, ut Jovi, etc., sic divo Julio M. Antonius,

    Cic. Phil. 2, 43: Romule die, Enn. ap. Cic. Rep. 1, 41, 64 (Ann. v. 115, ed. Vahl.): Ilia dia nepos, id. ap. Fest. p. 286, 16 Müll. (Ann. v. 56, ed. Vahl.):

    dia Camilla,

    Verg. A. 11, 657:

    dias in luminis oras,

    Lucr. 1, 22; so,

    Voluptas,

    id. 2, 172:

    otia,

    id. 5, 1389: profundum (cf. hals dia), Ov. M. 4, 537:

    sententia Catonis,

    Hor. S. 1, 2, 32:

    poëmata,

    Pers. 1, 31 et saep.—After the Aug. period divus became a frequent epithet for the deceased Roman emperors in the historians, and on coins and inscriptions, Suet. Dom. 23; Liv. Epit. 137.—
    B.
    dīvum, i, n., the sky, Varr. L. L. 5, § 65 Müll.—Esp. freq., sub divo, like sub Jove, under the open sky, in the open air, Cic. Verr. 2, 1, 19 Zumpt N. cr.; Varr. L. L. l. l.; Cels. 1, 2; Suet. Caes. 72; Verg. G. 3, 435; Hor. C. 2, 3, 23 et saep.:

    sub divum rapiam,

    id. ib. 1, 18, 13.

    Lewis & Short latin dictionary > dia

  • 15 divus

    dīvus, a, um, also dīus, a, um, (without the digamma) adj. [dios], of or belonging to a deity, divine.
    I.
    Prop. (mostly archaic and poet.). As an adj. very rarely: res [p. 604] divas edicit, Naev. ap. Non. 197, 15; so,

    diva caro,

    Prud. Psych. 76: DIUM fulgur appellabant diurnum, quod putabant Jovis, ut nocturnum Summani, Paul. ex Fest. p. 75, 14 Müll.—Far more freq.,
    B.
    Subst.: dīvus ( dīus), i, m., and dīva ( dia), ae, f., a god, a goddess, a deity.
    (α).
    Form dīvus: si divus, si diva, esset, etc., a precatory formula in Liv. 7, 26; cf. ib. 29, 27; 8, 9:

    is divus (sc. Apollo) exstinguet perduelles vestros, Carm. Marcii,

    ib. 25, 12; cf.:

    dive, quem proles Niobea, etc.,

    Hor. C. 4, 6, 1:

    mortalin' decuit violari vulnere divum?

    Verg. A. 12, 797:

    utinam me divi adaxint ad suspendium,

    Plaut. Aul. 1, 1, 11:

    divi,

    Lucr. 6, 387; Verg. A. 3, 363; 12, 28; Hor. C. 4, 2, 38 al.:

    divos,

    Plaut. Mil. 3, 1, 133; Cic. Leg. 2, 8; Verg. E. 1, 42; id. A. 3, 222; Hor. C. 2, 8, 11; id. S. 2, 3, 176 et saep.: divumque hominumque pater, rex, Enn. ap. Varr. L. L. 5, § 65 Müll.; Verg. A. 1, 65; 2, 648; 10, 2 et saep.:

    divom atque hominum clamat fidem,

    Plaut. Aul. 2, 4, 20; cf.:

    pro divum fidem,

    Ter. Ad. 4, 7, 28;

    more rarely, divorum,

    Verg. A. 7, 211:

    (munera) digna diva venustissima Venere,

    Plaut. Poen. 5, 4, 4:

    Turni sic est affata sororem Diva deam,

    i. e. Juno, Verg. A. 12, 139; cf. id. ib. 1, 447;

    482: Diva Bona for Bona Dea,

    Ov. F. 5, 148: divos scelerare parentes, the family gods = theoi patrôoi, Cat. 64, 404.—
    (β).
    Form dīus: Dii Indigetes Diique Manes, a precatory formula in Liv. 8, 9: Dia Dearum, Enn. ap. Fest. p. 301 Müll. (Ann. v. 22, ed. Vahl.); cf.:

    DEA DIA,

    i. e. Ceres, Inscr. Orell. 961 and 1499: Venus pulcherrima dium, Enn. ap. Prob. ap. Verg. E. 6, 31.—
    II.
    Transf.
    A.
    Godlike, divine, an epithet applied to any thing deified or of extraordinary excellence or distinction:

    urbi Romae divae,

    Liv. 43, 6; cf.

    sarcastically: est ergo flamen, ut Jovi, etc., sic divo Julio M. Antonius,

    Cic. Phil. 2, 43: Romule die, Enn. ap. Cic. Rep. 1, 41, 64 (Ann. v. 115, ed. Vahl.): Ilia dia nepos, id. ap. Fest. p. 286, 16 Müll. (Ann. v. 56, ed. Vahl.):

    dia Camilla,

    Verg. A. 11, 657:

    dias in luminis oras,

    Lucr. 1, 22; so,

    Voluptas,

    id. 2, 172:

    otia,

    id. 5, 1389: profundum (cf. hals dia), Ov. M. 4, 537:

    sententia Catonis,

    Hor. S. 1, 2, 32:

    poëmata,

    Pers. 1, 31 et saep.—After the Aug. period divus became a frequent epithet for the deceased Roman emperors in the historians, and on coins and inscriptions, Suet. Dom. 23; Liv. Epit. 137.—
    B.
    dīvum, i, n., the sky, Varr. L. L. 5, § 65 Müll.—Esp. freq., sub divo, like sub Jove, under the open sky, in the open air, Cic. Verr. 2, 1, 19 Zumpt N. cr.; Varr. L. L. l. l.; Cels. 1, 2; Suet. Caes. 72; Verg. G. 3, 435; Hor. C. 2, 3, 23 et saep.:

    sub divum rapiam,

    id. ib. 1, 18, 13.

    Lewis & Short latin dictionary > divus

  • 16 potis

    Латинско-русский словарь > potis

  • 17 praesens

    I 1. praesēns, entis
    part. praes. к praesum
    2. adj.
    1) лично присутствующий, сам (aliquis p. adest Pl, Ter, Cs etc.)
    aliquem praesentem laudare C — хвалить кого-л. в его присутствии (в глаза)
    aliquo praesente C — в чьём-л. присутствии
    3) близкий, непосредственный ( periculum QC)
    4) настоящий, теперешний, нынешний, текущий (tempus Cs; bellum Nep); годный на настоящее время ( perfugium C)
    5) подлинный, самый
    in rem praesentem venire Cприбыть на место (происшествия, события или для осмотра предмета судебного разбирательства)
    6) немедленный ( poena C); срочный, спешный ( decretum L); скоропостижный (mors V etc.)
    8) быстродействующий, радикальный (medicina Col; venenum Mela, PM; remedium PM); действенный ( auxilium C); сильный ( amor O)
    9) явный, очевидный, заметный ( insidiae C)
    10) несущий помощь, милостивый (numina V, H; divi V)
    11) настойчивый, настоятельный (preces C, Prp)
    12) решительный, неустрашимый, тж. невозмутимый (animus Ter, C, Sen etc.)
    II praesēns, entis n. (преим. pl.)
    настоящее время, текущие дела, нынешние обстоятельства, создавшееся положение C, QC, Q
    in praesenti C, Nep, L и e praesentibus L — в настоящее время, теперь, при нынешних обстоятельствах
    in. p. L, T, H и ad p. T, PM, Su — сейчас, для настоящего момента, на данное время

    Латинско-русский словарь > praesens

  • 18 abripio

    ab-ripio, ripuī, reptum, ere (ab u. rapio), fortraffen, I) fortraffen, fortreißen = von hinnen führen, fortführen, a) eig.: tres naves (v. Sturm), Verg.: beluam, verschlingen (v. Meere), Curt.: coniugem, in weite Ferne führen, Ov.: alqm procul a terra (im Bilde), Cic.: tempestate abripi, Quint. u. (im Bilde) Cic.: abripi vi fluminis, Caes.: abripi vi tempestatis ex Indicis aequoribus, Mela: abripi tempestatibus in Germaniam, Plin.: abripi tempestate ab Africa ad insulam Aegimurum, verschlagen werden, Liv.: abreptus pulchro caedum amore, Sil.: m. Dat., pecora litori abrepta, Plin. ep. 8, 20, 8: v. abstr. Subjj., cum dispersos pavor fugientium abriperet (mit sich fortriß), Tac. – dah. se abr., sich aus dem Staube machen, das Weite suchen, repente sese subito, Plaut.: se foras, Plaut.: sublatis signis se abr., Liv.: domum se abr., Suet. – b) übtr.: alqm a similitudine patris, von der Ä. mit dem V. weit entfernen, Cic. Verr. 5, 30: Romulum si natura ad humanum exitum abripuit, zu einem m. Ende hinausführte, ein m. Ende finden ließ, Cic. de rep. 1, 25: quos leves ob causas damnationis incursus abripuit, die V. rasch ereilte, Val. Max. 8, 1. damn. 5. – II) gewaltsam fortraffen, A) abbeißend usw. = abreißen, nasum mordicus, abbeißen, Plaut. Men. 195: articulos morsu, Phaedr. 6, 28, 5: nodum (v. einem Hunde), Pers. 5, 159. – B) wegnehmend od. wegführend fortreißen, 1) wegnehmend = wegreißen, entreißen, wegnehmen, abnehmen, rauben, corpus, Verg.: quaedam signa (Feldzeichen), Tac.: equos armaquae, Tac.: non dona (Weihgeschenke) tantum, sed simulacra numinum, Tac.: quae regi portarentur, abripiebat, Nep.: quod ille unciatim vix de demenso suo compersit miser, id illa universum abripiet, Ter.: übtr., quā sacer abripitur caeco descensus hiatu, unterbrochen wird, Prop. 4, 8, 5: abrepto amore, der L. beraubt, Prop.1, 13, 2. – 2) wegführend = fortreißen, fortschleppen, a) übh.: alqm intro, Ter.: alqm intro inter manus, Plaut.: alqm inde, Cic.: Cappadocem de grege venalium, Cic.: m. Dat., Antonium simulacro Divi Iuli, Suet. Aug. 17, 5. – b) zur Haft, zur Strafe usw. fortschleppen, alqm, Cic. u.a.: alqm a tribunali, Cic.: alqm de convivio in vincula, Cic: alqm hinc in cruciatum, Ter.: alqm ad quaestionem, Cic.: indemnatum et intestatum abripi, Plaut. Vgl. Garatoni zu Cic. Mil. 22, 69. p. 245 ed. Orell. – c) entführend, raubend fortschleppen, wegführen, entführen, rauben, eam (novam nuptam), Plaut.: familias, Cic.: omnes eius gentis cives, Nep.: coniugem (die Geliebte), Prop.: coniuges ad libita Caesarum, Tac.: Cererem, Cic.: parvolam hinc, Ter.: ex eo loco virginem, Cic.: parvolam (puellam) e Sunio, ex Attica hinc, Ter.: filios e complexu parentum, Cic.: virginem a complexu patris, Liv.: liberos eorum obsidum nomine in servitutem, Auct. b. Afr.

    lateinisch-deutsches > abripio

  • 19 auctus [2]

    2. auctus, ūs, m. (augeo; vgl. Varr. LL. 5, 90), der Umstand, daß etwas sich mehrt, zunimmt, sich vergrößert, die Mehrung, Zunahme, das Wachstum, Gedeihen, die Vergrößerung, a) physischer Objekte: infinitus corporis auctus, Lucr.: immensus auctus aquarum od. Tiberis, Plin. u. Tac.: imbres auctusque fluminum, Tac.: auctus diei, Plin.: hilarem grandescere ad auctum (v. Körper), Lucr.: auctum etiam visum in capite (iocinoris), Liv.: Plur., auctus et remissiones, Vitr.: auctus lunae et eliquia, Solin.: luminis auctus (Ggstz. dispendia), Apul.: statis auctibus crescit decrescitque (fons), Plin. ep.: quod semen, quamvis sit exiguum, vires suas explicat et ex minimo in maximos auctus diffunditur, Sen.: sic et aures immodicis horripilant auctibus, Apul. – b) nicht physischer Objekte: auctu imperii adolevisse etiam privatas opes, Tac.: transrhenanis gentibus invisa civitas opulentiā auctuque, Tac.: sine auctu ac detrimento summi boni, Sen.: bellum Africum cotidiano auctu (Umsichgreifen) maius, Vell.: Plur., eadem vos (divi divaeque) bene iuvetis, bonis auctibus auxitis, möget durch glücklichen Fortgang fördern, Formul. vet. b. Liv.: cuius rei praemium sit in civitate, eam maxumis semper auctibus crescere, das wachse u. gedeihe am stärksten, Liv.: at Civilem immensis auctibus (Zuwachs, Verstärkung) universa Germania extollebat, Tac.: huius viri fastigium tantis auctibus fortuna extulit, ut etc., seinen hohen Ruhm steigerte das Glück so, daß er usw., Vell.: rem publicam et imperium Romanum magnis auctibus augere, Fronto de fer. Als. 3. p. 226, 2 N. – II) meton., die durch Wachstum gewordene Größe, Stärke, Fülle, caedere arboris auctum, einen starken Baum, Lucr. 6, 168: nec lorica tenet distenti corporis auctum, Lucan. 9, 797.

    lateinisch-deutsches > auctus [2]

  • 20 benignus

    benīgnus, a, um, Adi. m. Compar. u. Superl. (zsgz. aus benigenus, von bonus u. gignere, genus), von guter Art, -Natur, gütig (Ggstz. malignus), I) in der Gesinnung u. im äußern Benehmen gegen andere, gütig, freundlich, liebevoll, leutselig, gewogen, mild, glimpflich, A) eig.: alqo uti benigno et lepido et comi, Ter.: comes, benigni, faciles, suaves homines esse dicuntur, Cic.: homines benefici et benigni, Cic.: Apelles in aemulis b., Plin.: divi b., numen b., Hor.: homo plus quam benignissimus, Corp. inscr. Lat. 9, 1876. – B) übtr., v. Lebl.: 1) freundlich, angenehm, mild, vultus benigni, Liv.: b. vultus et sermo, Liv.: b. oratio, Cic.: b. verba, Prop. – 2) insbes., mild, nachsichtig, gnädig, interpretatio (Ggstz. dura, d.i. die der Strenge des Buchstabens folgt), ICt: so sententia benignior, ICt. – 3) poet., günstig, glücklich, dies, nox, Stat. – II) in der Tat, wohltätig, gefällig, spendend, freigebig, A) eig.: 1) im guten Sinne: Fortuna b., Hor.: qui benigniores volunt esse quam res patitur, Cic.: is, qui benignus liberalisque dicitur, officium, non fructum sequitur, Cic. – m. erga u. Akk., erga alqm, Plaut. rud. 1389; mil. 1230: mit Dat., alci, Plaut. trin. 740 u.a. Hor. carm. 3, 29, 52. – m. adversus u. Akk., adversus amicos benignus, adversus inimicos temperatus, Sen. ep. 120, 10. – mit in u. Abl. Gerund., alter eorum in dando benignus, alter in accipiendo astutus, Rut. Lup. 2, 16. – poet. m. Genet., vini somnique b., mit Wein und Schlaf sich gütlich tuend, Hor. sat. 2, 3, 3. – 2) im üblen Sinne: freigebig = verschwenderisch (Ggstz. bonae frugi, haushälterisch), Plaut. truc. 34 u. 41. – B) übtr. v. Lebl., reichlich spendend, reichlich, reich (Ggstz. malignus, s. Schwarz Plin. pan. 31 extr.), terra, Tibull.: ager, Ov.: cornu. Hor.: daps. Hor.: ingenii vena, Hor.: materia, fruchtbarer, dankbarer Stoff, Mela: benignissimum inventum, sehr wohltätige, Plin.: velut rivi ex illo benignissimo fonte decurrunt, Plin. ep.: nemo est, ad quem non aliquid ex illo benignissimo fonte (aus jenem Urquell der Güte) manaverit, Sen.: so auch sermo b., reichlich strömende Reden, lange Gespräche, Hor. ep. 1, 5, 11.

    lateinisch-deutsches > benignus

См. также в других словарях:

  • DIVI — proprie qui ex hominibus Dii facti, quales erant Heroes, Penates et Lares, aliiqueve Indigetes. Arnob. l. 1. Appellatis Indigetes ac Divos. Serv. de Caeculo, et Praenestina urbe: Ibi erant Pontifices et Dii indigetes, sicut etiam Romae: erant… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • divi — div‧i [ˈdɪvi] also divvy noun [countable] FINANCE an informal word for a dividend: • The divi is being held at 8.8p. * * * divi UK US noun [C] UK …   Financial and business terms

  • divi — DIVÍ vb. v. cruci, minuna, mira, nedumeri, uimi, ului. Trimis de siveco, 13.09.2007. Sursa: Sinonime …   Dicționar Român

  • DIVI — Die Deutsche Interdisziplinäre Vereinigung für Intensiv und Notfallmedizin e.V. (DIVI) ist eine Interessenvertretung für Ärzte in der Intensiv und Notfallmedizin. Sie ist Mitglied der Arbeitsgemeinschaft der Wissenschaftlichen Medizinischen… …   Deutsch Wikipedia

  • Divi — Provenance. Forme celtique de David. Vient de l hébreu daoud Signifie : aimé de Dieu Se fête le 6 octobre. Histoire. Divi est le fils de sainte Nonn, appelée aussi Mélarie, une princesse galloise venue en Armorique, près de Landerneau. Saint Divi …   Dictionnaire des prénoms français, arabes et bretons

  • divi — libi·divi; …   English syllables

  • divi — var. of DIVVY. * * * divi colloq. abbreviation of dividend; see also divvy n …   Useful english dictionary

  • Divi Divi Air — IATA DI ICAO DVR Callsign DIVI AIR Founded 2001 C …   Wikipedia

  • dIVI Translation — dIVI PD …   Wikipedia

  • Divi-Divi-Baum — auf Aruba Systematik Eurosiden I Ordnung: Schmetterlingsblütenartige (Fabales) …   Deutsch Wikipedia

  • Divi Divi Air Flight 014 — Divi Divi Air 014 Occurrence summary Date October 22, 2009 (2009 10 22) Type Engine failure, ditching at sea …   Wikipedia

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»